Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı Taslağı (TBMM'ye gönderilen) sayfasının kaynağını görüntüle

<center>'''YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU TASARISI'''</center> 
<br> 
<center>'''BİRİNCİ KISIM'''</center> <center>'''Amaç, Kapsam, Tanımlar ve Genel İlkeler'''</center> 
<br> 
<center>'''BİRİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Amaç, Kapsam ve Tanımlar'''</center> 
<br> '''Amaç''' 

'''MADDE 1- '''(1) Bu Kanunun amacı; yabancıların Türkiye’ye girişleri, Türkiye’de kalışları ve Türkiye’den çıkışları ile Türkiye’den koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları ve İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektir. 

<br> '''Kapsam''' 

'''MADDE 2- '''(1) Bu Kanun, yabancılarla ilgili iş ve işlemleri; sınırlarda, sınır kapılarında ya da Türkiye içinde yabancıların münferit koruma talepleri üzerine sağlanacak uluslararası korumayı, ayrılmaya zorlandıkları ülkeye geri dönemeyen ve kitlesel olarak Türkiye’ye gelen yabancılara acil olarak sağlanacak geçici korumayı, Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını kapsar. 

(2) Bu Kanunun uygulanmasında, Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası anlaşmalar ile özel kanunlardaki hükümler saklıdır. 

<br> '''Tanımlar''' 

'''MADDE 3'''- (1) Bu Kanunun uygulanmasında; 

a) Aile üyeleri: Başvuru sahibinin veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişinin eşini, ergin olmayan çocuğu ile bağımlı ergin çocuğunu, 

b) Avrupa ülkeleri: Avrupa Konseyi üyesi olan ülkeler ile Bakanlar Kurulunca belirlenecek diğer ülkeleri, 

c) Bakan: İçişleri Bakanını, 

ç) Bakanlık: İçişleri Bakanlığını, 

d) Başvuru sahibi: Uluslararası koruma talebinde bulunan ve henüz başvurusu hakkında son karar verilmemiş olan kişiyi, 

e) Çocuk: Henüz onsekiz yaşını doldurmamış ve ergin olmamış kişiyi, 

f) Destekleyici: Aile birliği amacıyla Türkiye’ye gelecek yabancıların masraflarını üstlenen ve ikamet izni talebinde bulunanlar tarafından başvuruya dayanak gösterilen Türk vatandaşını veya Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancıyı, 

g) Genel Müdür: Göç İdaresi Genel Müdürünü, 

ğ) Genel Müdürlük: Göç İdaresi Genel Müdürlüğünü, 

h) Giriş ve çıkış kontrolü: Sınır kapılarındaki kontrol işlemlerini, 

ı) Göç: Yabancıların, yasal yollarla Türkiye’ye girişini, Türkiye’de kalışını ve Türkiye’den çıkışını ifade eden düzenli göç ile yabancıların yasadışı yollarla Türkiye’ye girişini, Türkiye’de kalışını, Türkiye’den çıkışını ve Türkiye’de izinsiz çalışmasını ifade eden düzensiz göçü ve uluslararası korumayı, 

i) İkamet adresi: Türkiye’de adres kayıt sisteminde kayıtlı olunan yeri, 

j) İkamet izni: Türkiye’de kalmak üzere verilen izin belgesini, 

k) Konsolosluk: Türkiye Cumhuriyeti başkonsolosluklarını, konsolosluklarını veya büyükelçilik konsolosluk şubelerini, 

<br> l) Özel ihtiyaç sahibi: Başvuru sahibi ile uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden; refakatsiz çocuk, özürlü, yaşlı, hamile, oniki yaşından küçük çocuğu olan yalnız anne ya da baba veya işkence, cinsel saldırı ya da diğer ciddî psikolojik, bedensel ya da cinsel şiddete maruz kalmış kişiyi, 

m) Refakatsiz çocuk: Sorumlu bir kişinin etkin bakımına alınmadığı sürece, kanunen ya da örf ve adet gereği kendisinden sorumlu bir yetişkinin refakati bulunmaksızın Türkiye’ye gelen veya Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra refakatsiz kalan çocuğu, 

n) Seyahat belgesi: Pasaport yerine geçen belgeyi, 

o) Sınır kapısı: Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış için belirlenen sınır geçiş noktasını, 

ö) Son karar: Başvuru sahibinin başvurusuyla veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişinin statüsüyle ilgili kararlardan; idarî itirazda bulunulmaması ve yargıya başvurulmaması hâlinde Genel Müdürlük tarafından verilen kararı veya yargıya başvurulması sonucunda temyiz edilmesi mümkün olmayan kararı, 

p) Sözleşme: Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair 1967 Protokolüyle değişik 28/7/1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşmeyi, 

r) Uluslararası koruma: Mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma statüsünü, 

s) Vatandaşı olduğu ülke: Yabancının vatandaşı olduğu ülkeyi veya yabancının birden fazla vatandaşlığının bulunduğu durumlarda, vatandaşlığında olduğu ülkelerden her birini, 

ş) Vatansız kişi: Hiçbir devlete vatandaşlık bağıyla bağlı bulunmayan ve yabancı sayılan kişiyi, 

t) Vize: Türkiye’de en fazla doksan güne kadar kalma hakkı tanıyan ya da transit geçişi sağlayan izni, 

u) Vize muafiyeti: Vize alma gerekliliğini kaldıran düzenlemeyi, 

ü) Yabancı: Türkiye Cumhuriyeti Devletiyle vatandaşlık bağı bulunmayan kişiyi, 

v) Yabancı kimlik numarası: 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarınca yabancılara verilen kimlik numarasını, 

ifade eder. 

<br> 
<center>'''İKİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Geri Gönderme Yasağı'''</center> 
<br> '''Geri gönderme yasağı''' 

'''MADDE 4- '''(1) Bu Kanun kapsamındaki hiç kimse, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tâbi tutulacağı veya ırkı, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemez. 

(2) Sözleşmenin 33 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükümleri saklıdır. 

<br> 
<center>'''İKİNCİ KISIM'''</center> <center>'''Yabancılar'''</center> 
<br> 
<center>'''BİRİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Türkiye’ye Giriş ve Vize'''</center> 
<br> '''Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış''' 

'''MADDE 5- '''(1) Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış, sınır kapılarından geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle yapılır. 

<br> '''Belge kontrolü''' 

'''MADDE 6-''' (1) Yabancı, pasaport veya pasaport yerine geçen belge ya da belgelerini, Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkışlarda görevlilere göstermek zorundadır. 

(2) Sınır geçişlerine ilişkin belge kontrolleri, taşıtlarda seyir hâlinde de yerine getirilebilir. 

(3) Havalimanlarının transit alanlarını kullanan yabancılar, yetkili makamlarca kontrole tâbi tutulabilirler. 

(4) Türkiye’ye girişlerde, yabancının 7 nci madde kapsamında olup olmadığı kontrol edilir. 

(5) Bu maddenin uygulanmasında, kapsamlı kontrole tâbi tutulması gerekli görülenler en fazla dört saat bekletilebilir. Yabancı, bu süre içerisinde her an ülkesine dönebileceği gibi dört saatlik süreyle sınırlı kalmaksızın ülkeye kabûlle ilgili işlemlerin sonuçlanmasını da bekleyebilir. Kapsamlı kontrol işlemlerine dair usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. 

<br> '''Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılar''' 

'''MADDE 7-''' (1) Aşağıdaki yabancılar, Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyerek geri çevrilir: 

a) Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya ikamet ya da çalışma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiği veya sahte olduğu anlaşılanlar. 

b) Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az altmış gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. 

c) 15 inci maddenin ikinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla, vize muafiyeti kapsamında olsalar dahi, 15 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan yabancılar. 

(2) Bu maddeyle ilgili olarak yapılan işlemler, geri çevrilen yabancılara tebliğ edilir. Tebligatta, yabancıların karara karşı itiraz haklarını etkin şekilde nasıl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diğer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alır. 

<br> '''Uluslararası koruma başvurusuna ilişkin uygulama''' 

'''MADDE 8-''' (1) 5 inci, 6 ncı ve 7 nci maddelerde yer alan şartlar, uluslararası koruma başvurusu yapmayı engelleyici şekilde yorumlanamaz ve uygulanamaz. 

<br> '''Türkiye’ye giriş yasağı ''' 

'''MADDE 9-''' (1) Genel Müdürlük, gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini alarak, Türkiye dışında olup da kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından Türkiye’ye girmesinde sakınca görülen yabancıların ülkeye girişini yasaklayabilir. 

(2) Türkiye’den sınır dışı edilen yabancıların Türkiye’ye girişi, Genel Müdürlük veya valilikler tarafından yasaklanır. 

(3) Türkiye’ye giriş yasağının süresi en fazla beş yıldır. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddî tehdit bulunması hâlinde bu süre Genel Müdürlükçe en fazla on yıl daha artırılabilir. 

(4) Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumları yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dışına çıkmak için valiliklere başvuruda bulunup hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıların Türkiye’ye giriş yasağı süresi bir yılı geçemez. 

(5) 56 ncı madde uyarınca Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilir. 

(6) Genel Müdürlük, giriş yasağını kaldırabilir veya giriş yasağı saklı kalmak kaydıyla yabancının belirli bir süre için Türkiye’ye girişine izin verebilir. 

(7) Kamu düzeni veya kamu güvenliği sebebiyle bazı yabancıların ülkeye kabûlü Genel Müdürlükçe ön izin şartına bağlanabilir. 

'''Türkiye’ye giriş yasağının tebliği''' 

'''MADDE 10- '''(1) Giriş yasağına ilişkin tebligat, 9 uncu maddenin birinci fıkrası kapsamında olan yabancılara Türkiye’ye giriş yapmak üzere geldiklerinde sınır kapılarındaki yetkili makamlar tarafından, 9 uncu maddenin ikinci fıkrası kapsamında olan yabancılara ise valilikler tarafından yapılır. Tebligatta, yabancıların karara karşı itiraz haklarını etkin şekilde nasıl kullanabilecekleri ve bu süreçteki diğer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alır. 

<br> '''Vize zorunluluğu, vize başvurusu ve yetkili makamlar''' 

'''MADDE 11- '''(1) Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancılar, vatandaşı oldukları veya yasal olarak bulundukları ülkedeki konsolosluklardan geliş amaçlarını da belirten vize alarak gelirler. Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye’de sağladığı kalış süresi, her yüzseksen günde doksan günü geçemez. 

(2) Vize başvurularının değerlendirmeye alınabilmesi için, başvuruların usûlüne uygun olarak yapılması gerekir. 

(3) Vizeler, Türkiye’ye giriş için mutlak hak sağlamaz. 

(4) Vizeler,konsolosluklarca, istisnaî durumlarda ise, sınır kapılarının bağlı olduğu valiliklerce verilir. Konsolosluklara yapılan başvurular doksan gün içinde sonuçlandırılır. 

(5) Yabancı ülke diplomatları ile ülke menfaatleri gözönünde bulundurularak vize verilmesinde yarar görülen yabancılara, istisnaî olarak Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliklerince de re’sen vize verilebilir. Bu amaçla verilen vizeler, genel vize verme usûlüne uygun olarak Bakanlık ve Dışişleri Bakanlığına derhâl bildirilir. Bu vizeler harca tâbi değildir. 

(6) Vize türlerine ve işlemlerine ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. 

<br> '''Vize muafiyeti''' 

'''MADDE 12- '''(1) Aşağıda sayılan yabancılardan Türkiye’ye girişte vize şartı aranmaz: 

a) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalarla ya da Bakanlar Kurulu kararıyla vizeden muaf tutulan ülkelerin vatandaşları. 

b) Türkiye’ye giriş yapacağı tarih itibarıyla, geçerli ikamet veya çalışma izni bulunanlar. 

c) 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanununun 18 inci maddesine göre verilmiş ve geçerliliklerini yitirmemiş yabancılara mahsus damgalı pasaport sahipleri. 

ç) 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında olduğu anlaşılanlar. 

(2) Aşağıda sayılan yabancılardan Türkiye’ye girişte vize şartı aranmayabilir: 

a) Mücbir nedenlerle, Türk hava ve deniz limanlarını kullanmak zorunda kalan taşıtlardaki yabancılardan liman şehrine çıkacak kişiler. 

b) Deniz limanlarına gelip, yetmişiki saati geçmemek kaydıyla, liman şehrini veya civar illeri turizm amaçlı gezecek kişiler. 

<br> '''Sınır kapılarında verilen vizeler''' 

'''MADDE 13-''' (1) Vize almadan sınır kapılarına gelen yabancılara, süresi içinde Türkiye’den ayrılacaklarını belgelemeleri hâlinde, sınır kapılarında istisnaî olarak vize verilebilir. 

(2) Sınır vizesi, sınır kapılarının bağlı olduğu valiliklerce verilir. Valilik bu yetkisini sınırda görevli kolluk birimine devredebilir. Bakanlar Kurulunca farklı bir süre belirlenmediği sürece, bu vize Türkiye’de en fazla onbeş gün kalma hakkı sağlar. 

(3) Sınır vizesinin verilmesinde, insanî nedenlere bağlı olarak sağlık sigortası şartı aranmayabilir. 

<br> '''Havalimanı transit vizeleri''' 

'''MADDE 14-''' (1) Türkiye’den transit geçecek yabancılara, havalimanı transit vizesi şartı getirilebilir. Havalimanı transit vizeleri, en fazla altı ay içinde kullanılmak üzere konsolosluklar tarafından verilir. 

(2) Havalimanı transit vizesi istenecek yabancılar, Bakanlık ve Dışişleri Bakanlığınca müştereken belirlenir. 

<br> '''Vize verilmeyecek yabancılar''' 

'''MADDE 15-''' (1) Aşağıda belirtilen yabancılara vize verilmez: 

a) Talep ettikleri vize süresinden en az altmış gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar. 

b) Türkiye’ye girişleri yasaklı olanlar. 

c) Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından sakıncalı görülenler. 

ç) Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşıyanlar. 

d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca, suçluların geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanık olanlar ya da hükümlü bulunanlar. 

e) Kalacağı süreyi kapsayan geçerli sağlık sigortası bulunmayanlar. 

f) Türkiye’ye giriş, Türkiye’den geçiş veya Türkiye’de kalış amacını haklı nedenlere dayandıramayanlar. 

g) Kalacağı sürede, yeterli ve düzenli maddî imkâna sahip olmayanlar. 

ğ) Vize ihlâlinden veya önceki ikamet izninden doğan ya da 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre takip ve tahsil edilmesi gereken alacakları ödemeyi kabûl etmeyenler veya 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa göre takip edilen borç ve cezalarını ödemeyi kabûl etmeyenler. 

(2) Bu madde kapsamında olmasına rağmen vize verilmesinde yarar görülenlere Bakanın onayıyla vize verilebilir. 

<br> '''Vizenin iptali''' 

'''MADDE 16- '''(1) Vizeler; 

a) Sahteciliğe konu olduğunun tespiti, 

b) Üzerinde silinti, kazıntı veya tahrifat yapıldığının anlaşılması, 

c) Vize sahibinin Türkiye’ye girişinin yasaklanması, 

ç) Yabancının suç işleyebileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunması, 

d) Pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sahte olması veya geçerliliğinin sona ermesi, 

e) Vize veya vize muafiyetinin amacı dışında kullanılması, 

f) Vizenin verilmesine temel olan şartların veya belgelerin geçerli olmadığının anlaşılması, 

hâllerinde, vizeyi veren makamlar veya valiliklerce iptal edilir. 

(2) Vizenin geçerlilik süresi içinde yabancıyla ilgili sınır dışı etme kararı alınması hâlinde vize iptal edilir. 

<br> '''Vize işlemlerinin tebliği''' 

'''MADDE 17- '''(1) Vize talebinin reddi ya da vizenin iptaline ilişkin işlemler ilgiliye tebliğ edilir. 

<br> '''Bakanlar Kurulunun vize ve pasaport işlemlerinde yetkisi''' 

'''MADDE 18- '''(1) Bakanlar Kurulu; 

a) Pasaporta ve vizeye dair işlemlerin belirlenmesine ilişkin anlaşmalar yapmaya ve gerek gördüğü hâllerde bazı devletlerin vatandaşları için vize zorunluluğunu tek taraflı olarak kaldırmaya, vizelerin harçtan muaf tutulması da dâhil olmak üzere vize kolaylığı getirmeye ve vize sürelerini belirlemeye, 

b) Savaş hâlinde veya diğer olağanüstü hâllerde ülkenin bir bölgesini veya tamamını kapsamak üzere, yabancılar için pasaporta dair kayıt ve şartlar koymaya, 

c) Yabancıların Türkiye’ye girişlerini belli şartlara bağlayıcı veya kısıtlayıcı her tür önlemi almaya, 

yetkilidir. 

<br> 
<center>'''İKİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''İkamet'''</center> 
<br> '''İkamet izni''' 

'''MADDE 19- '''(1) Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. İkamet izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybeder. 

<br> '''İkamet izninden muafiyet''' 

'''MADDE 20- '''(1) Aşağıda sayılan yabancılar ikamet izninden muaf tutulurlar: 

a) Doksan güne kadar vizeyle veya vizeden muaf olarak gelenler, vize süresi veya vize muafiyeti süresince. 

b) Vatansız Kişi Kimlik Belgesi sahibi olanlar. 

c) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurları. 

ç) Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarının ailelerinden Dışişleri Bakanlığınca bildirilenler. 

d) Uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde çalışan ve statüleri anlaşmalarla belirlenmiş olanlar. 

e) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalarla ikamet izninden muaf tutulanlar. 

f) 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında olanlar. 

g) 69 uncu maddenin yedinci fıkrası ile 76 ncı ve 83 üncü maddelerin birinci fıkraları kapsamında belge sahibi olanlar. 

(2) Birinci fıkranın (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen yabancılara, şekil ve içeriği Bakanlık ve Dışişleri Bakanlığınca birlikte belirlenen belge tanzim edilir. Bu yabancılar, ikamet izninden muafiyet sağlayan durumları sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, en geç on gün içinde ikamet izni almak üzere valiliklere başvurmakla yükümlüdür. 

<br> '''İkamet izni başvurusu ''' 

'''MADDE 21- '''(1) İkamet izni başvurusu, yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklara yapılır. 

(2) İkamet izni için başvuracak yabancılarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmış gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmaları şartı aranır. 

(3) Başvuru için gerekli olan bilgi ve belgeler eksik ise, başvurunun değerlendirilmesi eksiklikler tamamlanıncaya kadar ertelenebilir. Eksik olan bilgi ve belgeler ilgiliye bildirilir. 

<br> (4) Konsolosluklar, ikamet izni başvurularını görüşleriyle birlikte Genel Müdürlüğe iletir. Genel Müdürlük, gerekli gördüğünde ilgili kurumların görüşlerini de alarak başvuruları sonuçlandırdıktan sonra, ikamet izninin düzenlenmesi ya da başvurunun reddedilmesi için konsolosluğa bilgi verir. 

(5) Başvurular, en geç doksan gün içinde sonuçlandırılır. 

(6) İkamet izni başvurusunun reddine ilişkin işlemler ilgiliye tebliğ edilir. 

<br> '''Türkiye içinden yapılabilecek ikamet izni başvuruları''' 

'''MADDE 22- '''(1)İkamet izni başvuruları, aşağıdaki hâllerde istisnaî olarak valiliklere de yapılabilir: 

a) Adlî veya idarî makamların kararlarında veya taleplerinde. 

b) Yabancının Türkiye’den ayrılmasının makûl veya mümkün olmadığı durumlarda. 

c) Uzun dönem ikamet izinlerinde. 

ç) Öğrenci ikamet izinlerinde. 

d) İnsanî ikamet izinlerinde. 

e) İnsan ticareti mağduru ikamet izinlerinde. 

f) Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçişlerde. 

g) Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanın Türkiye’de doğan çocukları için yapacağı başvurularda. 

ğ) Geçerli ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya değişikliğe uğramasından dolayı yeni kalış amacına uygun ikamet izni almak üzere yapılacak başvurularda. 

h) 20 nci maddenin ikinci fıkrası kapsamında yapılacak ikamet izni başvurularında. 

ı) Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanların, kısa dönem ikamet iznine geçişlerinde. 

i) Başvurunun valiliklere yapılmasını zorunlu kılan nedenlerin varlığı hâlinde. 

<br> '''İkamet izinlerinin tanzimi ve şekli''' 

'''MADDE 23- '''(1) İkamet izinleri, pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerin geçerlilik süresinden altmış gün daha kısa süreli, kalış amacına bağlı ve her yabancı için ayrı düzenlenir. 

(2) İkamet izninin şekli ve içeriği Bakanlıkça, ikamet izni yerine geçen çalışma izninin şekli ve içeriği ise, Bakanlık ve ilgili kurumlarca birlikte belirlenir. 

<br> '''İkamet izinlerinin uzatılması''' 

'''MADDE 24- '''(1) İkamet izinleri valiliklerce uzatılabilir. 

(2) Uzatma başvuruları, ikamet izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her koşulda ikamet izni süresi dolmadan önce valiliklere yapılır. İkamet iznini uzatma başvurusunda bulunanlara, harca tâbi olmayan bir belge verilir. Bu yabancılar, ikamet izni süreleri sona ermiş olsa dahi haklarında karar verilinceye kadar bu belgeyle Türkiye’de ikamet edebilir. 

(3) Uzatılan ikamet izinleri, yasal izin sürelerinin bitim tarihinden itibaren başlatılır. 

(4) Uzatma başvuruları, valiliklerce sonuçlandırılır. 

<br> '''Türkiye içinden yapılan ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatılmaması''' 

'''MADDE 25- '''(1) Türkiye içinden yapılan ikamet izni talebinin reddi, ikamet izninin uzatılmaması veya iptali ile bu işlemlerin tebliği valiliklerce yapılır. Bu işlemler sırasında, yabancının Türkiye’deki aile bağları, ikamet süresi, menşe ülkedeki durumu ve çocuğun yüksek yararı gibi hususlar gözönünde bulundurulur ve ikamet iznine ilişkin karar ertelenebilir. 

(2) İkamet izni talebinin reddi, iznin uzatılmaması veya iptali, yabancıya ya da yasal temsilcisine veya avukatına tebliğ edilir. Tebligatta, yabancının karara karşı itiraz haklarını etkin şekilde nasıl kullanabileceği ve bu süreçteki diğer yasal hak ve yükümlülükleri de yer alır. 

<br> '''İkamet izinlerine ilişkin diğer hükümler''' 

'''MADDE 26- '''(1) Tutuklu veya hükümlü olarak cezaevlerinde ya da idarî gözetim altında geri gönderme merkezlerinde bulunan yabancıların, buralarda geçirdikleri süreler ikamet izni süresinin ihlâli sayılmaz. Bu kişilerin varsa ikamet izinleri iptal edilebilir. Bunlardan, yabancı kimlik numarası bulunmayanlara, ikamet izni şartı aranmadan yabancı kimlik numarası verilebilir. 

(2) Konsolosluklardan ikamet ve çalışma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancılar, giriş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmak zorundadırlar. 

<br> '''Çalışma izninin ikamet izni sayılması''' 

'''MADDE 27- '''(1) Geçerli çalışma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayılır. Çalışma izni ya da Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi verilen yabancılardan, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununa göre çalışma izni süresi kadar ikamet izni harcı tahsil edilir. 

(2) Çalışma izni verilebilmesi veya iznin uzatılabilmesi için, yabancının 7 nci madde kapsamına girmemesi şartı aranır. 

<br> '''İkamette kesinti''' 

'''MADDE 28-''' (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasında; zorunlu kamu hizmeti, eğitim ve sağlık nedenleri hariç, bir yılda toplam altı ayı geçen veya son beş yıl içinde toplam bir yılı aşan Türkiye dışında kalışlar ikamette kesinti sayılır. İkamet süresinde kesintisi olanların ikamet izni başvurularında veya başka bir ikamet iznine geçişlerinde, önceki izin süreleri hesaba katılmaz. 

(2) Kesintisiz ikamet izin sürelerinin hesaplanmasında, öğrenci ikamet izinlerinin yarısı, diğer ikamet izinlerinin ise tamamı sayılır. 

<br> '''İkamet izinleri arasında geçişler''' 

'''MADDE 29-''' (1) Yabancılar, ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya farklı bir gerekçenin ortaya çıkması hâlinde, yeni kalış amacına uygun ikamet izni talebinde bulunabilir. 

(2) İkamet izinleri arasındaki geçişlere ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. 

<br> '''İkamet izni çeşitleri''' 

'''MADDE 30-''' (1) İkamet izni çeşitleri şunlardır: 

a) Kısa dönem ikamet izni. 

b) Aile ikamet izni. 

c) Öğrenci ikamet izni. 

ç) Uzun dönem ikamet izni. 

d) İnsanî ikamet izni. 

e) İnsan ticareti mağduru ikamet izni. 

<br> '''Kısa dönem ikamet izni''' 

'''MADDE 31-''' (1) Aşağıda belirtilen yabancılara kısa dönem ikamet izniverilebilir: 

a) Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler. 

b) Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar. 

c) Ticarî bağlantı veya iş kuracaklar. 

ç) Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar. 

d) Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler. 

e) Turizm amaçlı kalacaklar. 

f) Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler. 

g) Adlî veya idarî makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler. 

ğ) Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler. 

h) Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar. 

ı) Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar. 

i) Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenler. 

(2) Kısa dönem ikamet izni, her defasında en fazla birer yıllık sürelerle verilir. 

(3) Birinci fıkranın (h) bendi kapsamında verilen ikamet izinleri en fazla iki defa verilebilir. 

(4) Birinci fıkranın (i) bendi kapsamında verilen ikamet izinleri, bir defaya mahsus olmak üzere en fazla bir yıl süreli verilebilir. 

<br> '''Kısa dönem ikamet izninin şartları''' 

'''MADDE 32- '''(1) Kısa dönemikamet izinlerinin verilmesinde aşağıdaki şartlar aranır: 

a) 31 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan gerekçelerden biri veya birkaçını ileri sürerek talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek. 

b) 7 nci madde kapsamına girmemek. 

c) Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak. 

ç) İstenilmesi hâlinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adlî sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak. 

d) Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek. 

<br> '''Kısa dönem ikamet izninin reddi, iptali veya uzatılmaması''' 

'''MADDE 33-''' (1) Aşağıdaki hâllerde kısa dönem ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz: 

a) 32 nci maddede aranan şartlardan birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması. 

b) İkamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi. 

c) Son bir yıl içinde toplamda yüzyirmi günden fazla süreyle yurtdışında kalınması. 

ç) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması. 

<br> '''Aile ikamet izni''' 

'''MADDE 34- '''(1)Türk vatandaşlarının veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin; 

a)Yabancıeşine, 

b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna, 

c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna, 

her defasında iki yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz. 

(2) Vatandaşı olduğu ülkenin hukukuna göre birden fazla eş ile evlilik hâlinde, eşlerden yalnızca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, diğer eşlerinden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilir. 

(3) Çocukların aile ikamet izninde, Türkiye dışında varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanın muvafakati aranır. 

(4) Aile ikamet izinleri, onsekiz yaşına kadar, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöğretim kurumlarında eğitim hakkı sağlar. 

(5)En az üç yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olanlardan onsekiz yaşını tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kısa dönem ikamet iznine dönüştürebilir. 

(6) Boşanma hâlinde, Türk vatandaşıyla evli yabancıya, en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancı eşin, aile içi şiddet gerekçesiyle mağdur olduğu ilgili mahkeme kararıyla sabit ise, üç yıllık süre şartı aranmaz. 

(7) Destekleyicinin ölümü hâlinde, bu kişiye bağlı aile ikamet izniyle kalanlara, süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet izni verilebilir. 

<br> '''Aile ikamet izninin şartları''' 

'''MADDE 35- '''(1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicide aşağıdaki şartlar aranır: 

a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunmak. 

b) Ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmış olmak. 

c) Başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adlî sicil kaydıyla belgelemek. 

ç) Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak. 

d) Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmak. 

(2) Bilimsel araştırma amaçlı ikamet izni ya da çalışma izni bulunan veya Türk vatandaşlarıyla evli olan yabancılar hakkında, birinci fıkranın (ç) bendi uygulanmaz. 

(3) Türkiye’de, destekleyicinin yanında kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancılarda aşağıdaki şartlar aranır: 

a) 34 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek. 

b) 34 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen kişilerle birlikte yaşadığını veya yaşama niyeti taşıdığını ortaya koymak. 

c) Evliliği aile ikamet izni alabilmek amacıyla yapmamış olmak. 

ç) Eşlerden her biri için onsekiz yaşını doldurmuş olmak. 

d) 7 nci madde kapsamına girmemek. 

(4) Türkiye’de bulunan mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartlar aranmayabilir. 

<br> '''Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatılmaması''' 

'''MADDE 36- '''(1) Aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz: 

a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması. 

b) Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi. 

c) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması. 

ç) Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi. 

d) Son bir yıl içinde toplamda yüzseksen günden fazla süreyle yurtdışında kalınması. 

<br> '''Anlaşmalı evlilik yoluyla talep edilen aile ikamet izni''' 

'''MADDE 37- '''(1)Aile ikamet izni verilmeden veya uzatılmadan önce makûl şüphe varsa, evliliğin sırf ikamet izni alabilme amacıyla yapılıp yapılmadığı araştırılır. Araştırma sonucunda, evliliğin bu amaçla yapıldığı tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir. 

(2) Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilir. 

(3) Anlaşmalı evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz. 

<br> '''Öğrenci ikamet izni''' 

'''MADDE 38- '''(1) Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öğrenimi görecek yabancılara öğrenci ikamet izni, bir yıllık sürelerle verilir ve uzatılır. 

(2) Bakımı ve masrafları gerçek veya tüzel kişi tarafından üstlenilen ilk ve orta derecede öğrenim görecek yabancılara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin muvafakatiyle öğrenimleri süresince birer yıllık sürelerle öğrenci ikamet izni verilebilir ve uzatılabilir. 

(3) Öğrenci ikamet izni, öğrencinin anne ve babası ile diğer yakınlarına, ikamet izni alma konusunda hiçbir hak sağlamaz. 

(4) Öğrenim süresi bir yıldan kısa ise, öğrenci ikamet izni süresi öğrenim süresini aşamaz. 

<br> '''Öğrenci ikamet izninin şartları''' 

'''MADDE 39- '''(1) Öğrenci ikamet izninde aşağıdaki şartlar aranır: 

a) 38 inci madde kapsamındaki bilgi ve belgeleri ibraz etmek. 

b) 7 nci madde kapsamına girmemek. 

c) Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek. 

<br> '''Öğrenci ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatılmaması''' 

'''MADDE 40- '''(1) Aşağıdaki hâllerde, öğrenci ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi uzatılmaz: 

a) 39 uncu maddede aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması. 

b) Öğrenimin sürdürülemeyeceği konusunda kanıtların ortaya çıkması. 

c) Öğrenci ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi. 

ç) Hakkında geçerli sınır dışı etme kararı veya Türkiye’ye giriş yasağı bulunması. 

<br> '''Öğrencilerin çalışma hakkı''' 

'''MADDE 41- '''(1) Türkiye’de öğrenim gören ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri, çalışma izni almak kaydıyla çalışabilirler. Ancak, ön lisans ve lisans öğrencileri için çalışma hakkı, ilk yıldan sonra başlar ve haftada yirmidört saatten fazla olamaz. 

(2) Ön lisans ve lisans öğrencilerinin çalışma hakkına ilişkin usûl ve esaslar, Göç Politikaları Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde Bakanlık ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından müştereken düzenlenir. 

<br> '''Uzun dönem ikamet izni''' 

'''MADDE 42- '''(1) Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Göç Politikaları Kurulunun belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni verilir. 

(2) Mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri ile insanî ikamet izni sahiplerine ve geçici koruma sağlananlara uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmaz. 

'''Uzun dönem ikamet izninin şartları''' 

'''MADDE 43- '''(1) Uzun dönem ikamet iznine geçişte aşağıdaki şartlar aranır: 

a) Kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak. 

b) Son üç yıl içinde sosyal yardım almamış olmak. 

c) Kendisi veya varsa ailesinin geçimini sağlayacak yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olmak. 

ç) Geçerli sağlık sigortasına sahip olmak. 

d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturmamak. 

(2) Göç Politikaları Kurulunun belirlediği şartlara sahip olması nedeniyle uzun dönem ikamet izni verilmesi uygun görülen yabancılar için, birinci fıkranın (d) bendi dışındaki şartlar aranmaz. 

<br> '''Uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklar''' 

'''MADDE 44- '''(1) Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancılar; 

a) Askerlik yapma yükümlülüğü, 

b) Seçme ve seçilme, 

c) Kamu görevlerine girme, 

ç) Muaf olarak araç ithal etme, 

ve özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tâbi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanırlar. 

(2) Birinci fıkradaki haklara kısmen veya tamamen kısıtlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. 

<br> '''Uzun dönem ikamet izninin iptali''' 

'''MADDE 45- '''(1) Uzun dönem ikamet izinleri; 

a) Yabancının, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddî tehdit oluşturması, 

b) Sağlık, eğitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dışında bir nedenle kesintisiz bir yıldan fazla süreyle Türkiye dışında bulunması, 

hâllerinde iptal edilir. 

(2) Birinci fıkranın (b) bendi kapsamında uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancıların, bu izni tekrar almak üzere yapacakları başvurular ve bunların sonuçlandırılmasına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 

<br> '''İnsanî ikamet izni''' 

'''MADDE 46- '''(1) Aşağıda belirtilen hâllerde, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmadan, Bakanlığın onayı alınmak ve en fazla birer yıllık sürelerle olmak kaydıyla, valiliklerce insanî ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatılabilir: 

a) Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda. 

b) Haklarında sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı alındığı hâlde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makûl veya mümkün görülmediğinde. 

c) 55 inci madde uyarınca yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında. 

ç) 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapılan işlemlere karşı yargı yoluna başvurulduğunda. 

d) Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince. 

e) Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında. 

f) Olağanüstü durumlarda. 

(2) İnsanî ikamet izni alan yabancılar, iznin veriliş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundadır. 

<br> '''İnsanî ikamet izninin iptali veya uzatılmaması''' 

'''MADDE 47-''' (1) İnsanî ikamet izni Bakanlığın onayı alınmak kaydıyla, iznin verilmesini zorunlu kılan şartlar ortadan kalktığında valiliklerce iptal edilir ve uzatılmaz. 

<br> '''İnsan ticareti mağduru ikamet izni''' 

'''MADDE 48- '''(1) İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe duyulan yabancılara, yaşadıklarının etkisinden kurtulabilmeleri ve yetkililerle işbirliği yapıp yapmayacaklarına karar verebilmeleri amacıyla valiliklerce otuz gün süreli ikamet izni verilir. 

(2) Bu ikamet izinlerinde, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmaz. 

<br> '''İnsan ticareti mağduru ikamet izninin uzatılması ve iptali''' 

'''MADDE 49- '''(1) İyileşme ve düşünme süresi tanımak amacıyla verilen ikamet izni, mağdurun güvenliği, sağlığı veya özel durumu nedeniyle en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilir. Ancak, bu süreler hiçbir şekilde toplam üç yılı geçemez. 

(2) İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunan yabancıların, kendi girişimleriyle suçun failleriyle yeniden bağ kurduklarının belirlendiği durumlarda ikamet izinleri iptal edilir. 

<br> 
<center>'''ÜÇÜNCÜ BÖLÜM'''</center> <center>'''Vatansız Kişiler'''</center> 
<br> '''Vatansızlığın tespiti''' 

'''MADDE 50-''' (1) Vatansızlığın tespiti Genel Müdürlükçe yapılır. Vatansız kişilere, Türkiye’de yasal olarak ikamet edebilme hakkı sağlayan Vatansız Kişi Kimlik Belgesi düzenlenir. Başka ülkeler tarafından vatansız kişi işlemi görenler bu haktan yararlandırılmaz. 

(2) Vatansız kişiler, Vatansız Kişi Kimlik Belgesi almakla yükümlü olup, belge Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınarak, valiliklerce düzenlenir. Hiçbir harca tâbi olmayan bu belge, ikamet izni yerine geçer ve iki yılda bir valiliklerce yenilenir. Vatansız Kişi Kimlik Belgesinde yabancı kimlik numarası da yer alır. 

(3) Vatansız Kişi Kimlik Belgesine sahip olarak Türkiye’de geçirilen süreler, ikamet sürelerinin toplanmasında hesaba katılır. 

(4) Vatansız Kişi Kimlik Belgesi, kişinin herhangi bir ülke vatandaşlığını kazanmasıyla birlikte geçerliliğini kaybeder. 

(5) Vatansızlık durumlarının tespiti ve Vatansız Kişi Kimlik Belgesiyle ilgili usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 

<br> '''Vatansız kişilere tanınan haklar ve güvenceler''' 

'''MADDE 51-''' (1) Vatansız Kişi Kimlik Belgesine sahip kişiler; 

a) Bu Kanundaki ikamet izinlerinden birini almak üzere talepte bulunabilirler, 

b) Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddî tehdit oluşturmadıkları sürece sınır dışı edilmezler, 

c) Yabancılarla ilgili işlemlerde aranan karşılıklılık şartından muaf tutulurlar, 

ç) Çalışma izniyle ilgili iş ve işlemlerde, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerine tâbidirler, 

d) 5682 sayılı Pasaport Kanununun 18 inci maddesi hükümlerinden yararlanabilirler. 

<br> 
<center>'''DÖRDÜNCÜ BÖLÜM'''</center> <center>'''Sınır Dışı Etme'''</center> 
<br> '''Sınır dışı etme''' 

'''MADDE 52- '''(1) Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir. 

<br> '''Sınır dışı etme kararı''' 

'''MADDE 53-''' (1) Sınır dışı etme kararı, Genel Müdürlüğün talimatı üzerine veya re’sen valiliklerce alınır. 

(2) Karar, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir. 

(3) Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde idare mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirir. Mahkemeye yapılan başvurular onbeş gün içinde sonuçlandırılır. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir. Yargı yoluna başvurulması hâlinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez. 

<br> '''Sınır dışı etme kararı alınacaklar''' 

'''MADDE 54-''' (1) Aşağıda sayılan yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınır: 

a)5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler. 

b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar. 

c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar. 

ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar. 

d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar. 

e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler. 

f) İkamet izinleri iptal edilenler. 

g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabûl edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlâl edenler. 

ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler. 

h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlâl edenler. 

ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler. 

i) Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabûl edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar. 

j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar. 

(2) Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında, sadece ülke güvenliği için tehlike oluşturduklarına dair ciddî emareler bulunduğunda veya kamu düzeni açısından tehlike oluşturan bir suçtan kesin hüküm giymeleri durumunda sınır dışı etme kararı alınabilir. 

<br> '''Sınır dışı etme kararı alınmayacaklar''' 

'''MADDE 55- '''(1) 54 üncü madde kapsamında olsalar dahi, aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz: 

a) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddî emare bulunanlar. 

b) Ciddî sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler. 

c) Hayatî tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar. 

ç) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları. 

d) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları. 

(2) Birinci fıkra kapsamındaki değerlendirmeler, herkes için ayrı yapılır. Bu kişilerden, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları istenebilir. 

<br> '''Türkiye’yi terke davet''' 

'''MADDE 56-''' (1) Sınır dışı etme kararı alınanlara, sınır dışı etme kararında belirtilmek kaydıyla, Türkiye’yi terk edebilmeleriiçin yedi günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır. Ancak, kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlâl edenlere, sahte belge kullananlara, asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlara veya aldığı tespit edilenlere, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlara bu süre tanınmaz. 

(2) Türkiye’den çıkış için süre tanınan kişilere, “Çıkış İzin Belgesi” verilir. Bu belge hiçbir harca tâbi değildir. Vize ve ikamet harçları ile bunların cezalarına ilişkin yükümlülükler saklıdır. 

<br> '''Sınır dışı etmek üzere idarî gözetim ve süresi''' 

'''MADDE 57-''' (1) 54 üncü madde kapsamındaki yabancılar, kolluk tarafından yakalanmaları hâlinde, haklarında karar verilmek üzere derhâl valiliğe bildirilir. Bu kişilerden, sınır dışı etme kararı alınması gerektiği değerlendirilenler hakkında, sınır dışı etme kararı valilik tarafından alınır. Değerlendirme ve karar süresi kırksekiz saati geçemez. 

(2) Hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlâl eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabûl edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik tarafından idarî gözetim kararı alınır. Hakkında idarî gözetim kararı alınan yabancılar yakalamayı yapan kolluk birimince geri gönderme merkezlerine kırksekiz saat içinde götürülür. 

(3) Geri gönderme merkezlerindeki idarî gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının işbirliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir. 

(4) İdarî gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görüldüğünde, otuz günlük süre beklenilmez. İdarî gözetimin devamında zaruret görülmeyen yabancılar için idarî gözetim derhâl sonlandırılır. Bu yabancılara, belli bir adreste ikamet etme, belirlenecek şekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idarî yükümlülükler getirilebilir. 

<br> (5) İdarî gözetim kararı, idarî gözetim süresinin uzatılması ve her ay düzenli olarak yapılan değerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Aynı zamanda, idarî gözetim altına alınan kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir. 

(6) İdarî gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idarî gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir. Başvuru idarî gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine en serî şekilde ulaştırılır. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. İdarî gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idarî gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hâkimine başvurabilir. 

(7) İdarî gözetim işlemine karşı yargı yoluna başvuranlardan, avukatlık ücretlerini karşılama imkânı bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır. 

<br> '''Geri gönderme merkezleri''' 

'''MADDE 58-''' (1) İdarî gözetime alınan yabancılar, geri gönderme merkezlerinde tutulurlar. 

(2) Geri gönderme merkezleri Bakanlık tarafından işletilir. Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları, Türkiye Kızılay Derneği veya kamu yararına çalışan derneklerden göç alanında uzmanlığı bulunanlarla protokol yaparak bu merkezleri işlettirebilir. 

(3) Geri gönderme merkezlerinin kurulması, yönetimi, işletilmesi, devri, denetimi ve sınır dışı edilmek amacıyla idarî gözetimde bulunan yabancıların geri gönderme merkezlerine nakil işlemleriyle ilgili usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. 

<br> '''Geri gönderme merkezlerinde sağlanacak hizmetler''' 

'''MADDE 59-''' (1) Geri gönderme merkezlerinde; 

a) Yabancı tarafından bedeli karşılanamayan acil ve temel sağlık hizmetleri ücretsiz verilir, 

b) Yabancıya; yakınlarına, notere, yasal temsilciye ve avukata erişme ve bunlarla görüşme yapabilme, ayrıca telefon hizmetlerine erişme imkânı sağlanır, 

c) Yabancıya; ziyaretçileri, vatandaşı olduğu ülke konsolosluk yetkilisi, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği görevlisiyle görüşebilme imkânı sağlanır, 

ç) Çocukların yüksek yararları gözetilir, aileler ve refakatsiz çocuklar ayrı yerlerde barındırılır, 

d) Çocukların eğitim ve öğretimden yararlandırılmaları hususunda, Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır. 

<br> '''Sınır dışı etme kararının yerine getirilmesi''' 

'''MADDE 60-''' (1) Geri gönderme merkezlerindeki yabancılar, kolluk birimi tarafından sınır kapılarına götürülür. 

(2) Geri gönderme merkezlerine sevk edilmesine gerek kalmadan sınır dışı edilecek olan yabancılar, Genel Müdürlük taşra teşkilatının koordinesinde kolluk birimlerince sınır kapılarına götürülür. 

(3) Sınır dışı edilecek yabancıların seyahat masrafları kendilerince karşılanır. Bunun mümkün olmaması hâlinde, masrafların eksik kalan kısmı veya tamamı Genel Müdürlük bütçesinden ödenir. Masraflar geri ödenmediği sürece, yabancının Türkiye’ye girişine izin verilmeyebilir. 

(4) Genel Müdürlük sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak uluslararası kuruluşlar, ilgili ülke makamları ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapabilir. 

(5) Yabancıların pasaportları veya diğer belgeleri, sınır dışı edilinceye kadar tutulabilir ve sınır dışı işlemlerinde kullanılmak üzere biletleri paraya çevrilebilir. 

(6) Gerçek veya tüzel kişiler, kalışlarını veya dönüşlerini garanti ettikleri yabancıların sınır dışı edilme masraflarını ödemekle yükümlüdür. Yabancıyı izinsiz çalıştıran işveren veya işveren vekillerinin, yabancının sınır dışı edilme işlemleri konusundaki yükümlülükleri hakkında 4817 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır. 

<br> 
<center>'''ÜÇÜNCÜ KISIM'''</center> <center>'''Uluslararası Koruma'''</center> 
<br> 
<center>'''BİRİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Uluslararası Koruma Çeşitleri,'''</center> <center>'''Uluslararası Korumanın Haricinde Tutulma'''</center> 
<br> '''Mülteci ''' 

'''MADDE 61- '''(1) Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ırkı, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında mülteci statüsü verilir. 

<br> '''Şartlı mülteci''' 

'''MADDE 62- '''(1)Avrupa ülkeleri dışında meydana gelen olaylar sebebiyle; ırkı, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında şartlı mülteci statüsü verilir. Üçüncü ülkeye yerleştirilinceye kadar, şartlı mültecinin Türkiye’de kalmasına izin verilir. 

<br> '''İkincil koruma''' 

'''MADDE 63- '''(1) Mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde; 

a) Ölüm cezasına mahkûm olacak veya ölüm cezası infaz edilecek, 

b) İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak, 

c) Uluslararası veya ülke genelindeki silahlı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri nedeniyle şahsına yönelik ciddî tehditle karşılaşacak, 

olması nedeniyle menşe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasından yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancı ya da vatansız kişiye, statü belirleme işlemleri sonrasında ikincil koruma statüsü verilir. 

<br> '''Uluslararası korumanın haricinde tutulma''' 

'''MADDE 64- '''(1) Başvuru sahibi; 

a) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği dışında, diğer bir Birleşmiş Milletler organı veya örgütünden hâlen koruma veya yardım görüyorsa, 

b) İkamet ettiği ülke yetkili makamlarınca, o ülke vatandaşlarının sahip bulundukları hak ve yükümlülüklere sahip olarak tanınıyorsa, 

c) Sözleşmenin 1 inci maddesinin (F) fıkrasında belirtilen fiillerden suçlu olduğuna dair ciddî kanaat varsa, 

uluslararası korumadan hariçte tutulur. 

(2) Birinci fıkranın (a) bendine giren bir kişi hakkındaki koruma veya yardım herhangi bir nedenle sona erdiği zaman, bu kişilerin konumları Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda alınan kararlara istinaden kesin bir çözüme kavuşturulmadığı takdirde, bu kişiler bu Kanunun sağladığı korumadan yararlanabilir. 

(3) Başvuru sahibinin, uluslararası koruma başvurusu yapmadan önce, Türkiye dışında hangi saikle olursa olsun zalimce eylemler yaptığını düşündürecek nedenler varsa birinci fıkranın (c) bendi kapsamında değerlendirme yapılır. 

(4) Birinci fıkranın (c) bendi ile üçüncü fıkrada belirtilen suç ya da fiillerin işlenmesine iştirak eden veya bu fiillerin işlenmesini tahrik eden kişi uluslararası korumadan hariçte tutulur. 

(5) Birinci fıkranın (c) bendi ile üçüncü ve dördüncü fıkralardaki durumlara ek olarak; kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehlike oluşturduğuna dair ciddî emareler bulunan yabancı veya vatansız kişi ile birinci fıkranın (c) bendi kapsamında olmayan, fakat Türkiye’de işlenmesi hâlinde hapis cezası verilmesini gerektiren suç veya suçları daha önce işleyen ve sadece bu suçun cezasını çekmemek için menşe veya ikamet ülkesini terk eden yabancı veya vatansız kişi, ikincil korumadan hariçte tutulur. 

(6) Başvuru sahibinin uluslararası korumadan hariçte tutulması, hariçte tutma nedenlerinden herhangi birinin diğer aile üyeleri için oluşmaması şartıyla, başvuru sahibinin aile üyelerinin de hariçte tutulmasını gerektirmez. 

<br> 
<center>'''İKİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Genel Usûller'''</center> 
<br> '''Başvuru''' 

'''MADDE 65- '''(1)Uluslararası koruma başvuruları valiliklere bizzat yapılır. 

(2) Başvuruların ülke içinde veya sınır kapılarında kolluk birimlerine yapılması hâlinde, bu başvurular derhâl valiliğe bildirilir. Başvuruyla ilgili işlemler valilikçe yürütülür. 

(3) Her yabancı veya vatansız kişi kendi adına başvuru yapabilir. Başvuru sahibi, başvuruları aynı gerekçeye dayanan ve kendisiyle birlikte gelen aile üyeleri adına başvuru yapabilir. Bu durumda; ergin aile üyelerinin, kendi adlarına başvuruda bulunulmasına yönelik muvafakati alınır. 

(4) Makûl bir süre içinde valiliklere kendiliğinden uluslararası koruma başvurusunda bulunanlar hakkında; yasadışı girişlerinin veya kalışlarının geçerli nedenlerini açıklamak kaydıyla, Türkiye’ye yasal giriş şartlarını ihlâl etmek veya Türkiye’de yasal şekilde bulunmamaktan dolayı cezaî işlem yapılmaz. 

(5) Hürriyeti kısıtlanan kişilerin uluslararası koruma başvuruları, valiliğe derhâl bildirilir. Başvuruların alınması ve değerlendirilmesi, diğer adlî ve idarî işlemlerin ya da tedbir ve yaptırımların uygulanmasını engellemez. 

<br> '''Refakatsiz çocuklar''' 

'''MADDE 66-''' (1) Uluslararası koruma başvurusunda bulunan refakatsiz çocuklar hakkında aşağıdaki hükümler uygulanır: 

a) Refakatsiz çocuklarla ilgili tüm işlemlerde çocuğun yüksek yararının gözetilmesi esastır. Başvuru alındığı andan itibaren, haklarında 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu hükümleri uygulanır. 

b) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından, uygun konaklama yerlerine veya yetişkin akrabalarının veya koruyucu bir ailenin yanına yerleştirilirler. 

c) Onaltı yaşını doldurmuş olanlar, uygun koşullar sağlandığında kabûl ve barınma merkezlerinde de barındırılabilir. 

ç) Mümkün olduğu ölçüde, çocukların yararı, yaşları ve olgunluk düzeyleri dikkate alınarak, kardeşler bir arada bulundurulur. Zorunlu olmadığı sürece konaklama yerlerinde değişiklik yapılmaz. 

<br> '''Özel ihtiyaç sahipleri''' 

'''MADDE 67- '''(1)Özel ihtiyaç sahiplerine bu Kısımda yazılı hak ve işlemlerde öncelik tanınır. 

(2) İşkence, cinsel saldırı ya da diğer ciddî psikolojik, bedensel ya da cinsel şiddete maruz kalan kişilere, bu türden fiillerin neden olduğu hasarlarını giderecek yeterli tedavi imkânı sağlanır. 

<br> '''Başvuru sahiplerinin idarî gözetimi''' 

'''MADDE 68- '''(1)Başvuru sahipleri, sadece uluslararası koruma başvurusunda bulunmalarından dolayı idarî gözetim altına alınamaz. 

(2) Başvuru sahiplerinin idarî gözetim altına alınması istisnaî bir işlemdir. Başvuru sahibi sadece aşağıdaki hâllerde idarî gözetim altına alınabilir: 

a) Kimlik veya vatandaşlık bilgilerinin doğruluğuyla ilgili ciddî şüphe varsa, bu bilgilerinin tespiti amacıyla. 

b) Sınır kapılarında usûlüne aykırı surette ülkeye girmekten alıkonulması amacıyla. 

c) İdarî gözetim altına alınmaması durumunda başvurusuna temel oluşturan unsurların belirlenemeyecek olması hâlinde. 

ç) Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddî tehlike oluşturması hâlinde. 

(3) İdarî gözetimin gerekip gerekmediği bireysel olarak değerlendirilir. İkinci fıkrada belirtilen hâllerde; idarî gözetim altına alınmadan önce, 71 inci maddede belirtilen ikamet zorunluluğu ve bildirim yükümlülüğünün yeterli olup olmayacağı öncelikle değerlendirilir. Valilik, idarî gözetim yerine başka usûller belirleyebilir. Bu tedbirler yeterli olmadığı takdirde, idarî gözetim uygulanır. 

(4) İdarî gözetim kararı, idarî gözetim altına alınma gerekçelerini ve gözetimin süresini içerecek şekilde idarî gözetim altına alınan kişiye veya yasal temsilcisine ya da avukatına yazılı olarak tebliğ edilir. İdarî gözetim altına alınan kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu ve itiraz usûlleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

(5) Başvuru sahibinin, idarî gözetim süresi otuz günü geçemez. İdarî gözetim altına alınan kişilerin işlemleri en kısa sürede tamamlanır. İdarî gözetim, şartları ortadan kalktığı takdirde derhâl sonlandırılır. 

(6) İdarî gözetimin her aşamasında, kararı alan makam tarafından, idarî gözetim sonlandırılarak, 71 inci maddede belirtilen yükümlülüklerin veya başka tedbirlerin yerine getirilmesi istenebilir. 

(7) İdarî gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idarî gözetime karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir. Başvuru idarî gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine en serî şekilde ulaştırılır. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. İdarî gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idarî gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hâkimine başvurabilir. 

(8) İkinci fıkra uyarınca idarî gözetim altına alınan kişi, usûl ve esasları yönetmelikle belirlenmek üzere ziyaretçi kabûl edebilir. İdarî gözetim altına alınan kişiye yasal temsilcisi, avukat, noter ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği görevlileriyle görüşme imkânı sağlanır. 

<br> '''Kayıt ve kontrol''' 

'''MADDE 69- '''(1) Uluslararası koruma başvuruları valiliklerce kaydedilir. 

(2) Başvuru sahibi kayıt esnasında kimlik bilgilerini doğru olarak bildirmek ve varsa kimliğini ispatlayacak belge ve seyahat dokümanlarını yetkili makamlara teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, başvuru sahibinin üzerinde ve eşyalarında kontrol yapılabilir. 

(3) Kayıt esnasında başvuru sahibinin kimliğine ilişkin belge olmaması hâlinde, kimlik tespitinde kişisel verilerinin karşılaştırılmasından ve yapılan araştırmalardan elde edilen bilgiler kullanılır. Kimlik tespit araştırmaları sonucunda da kimliğine dair bilgi elde edilememesi hâlinde, başvuranın beyanı esas alınır. 

(4) Kayıt esnasında; başvuru sahibinin menşe veya ikamet ülkesini terk etme sebepleri, ülkesini terk ettikten sonra başından geçen ve başvuru yapmasına neden olan olaylar, Türkiye’ye giriş şekli, kullandığı yol güzergâhları ve vasıta bilgileri, daha önceden başka bir ülkede uluslararası korumaya başvurmuş veya korumadan yararlanmışsa, bu başvuru veya korumaya ilişkin bilgi ve belgeleri alınır. 

(5) Mülakat zamanı ve yeri kayıt esnasında bildirilir. 

(6) Kamu sağlığını tehlikeye düşürebileceği değerlendirilen başvuru sahibi sağlık kontrolünden geçirilir. 

(7) Başvuru sahibine kayıt esnasında; kimlik bilgilerini içeren, uluslararası koruma başvurusunda bulunduğunu belirten, otuz gün geçerli kayıt belgesi verilir. Kayıt belgesi, gerektiğinde otuz günlük sürelerle uzatılabilir. Kayıt belgesi, hiçbir harca tâbi olmayıp başvuru sahibinin Türkiye’de kalışına imkân sağlar. 

<br> '''Başvuru sahibinin bilgilendirilmesi ve tercümanlık''' 

'''MADDE 70-''' (1) Başvuru sahibi, başvurusuyla ilgili takip edilecek usûller, başvurusunun değerlendirilmesi sürecindeki hak ve yükümlülükleri, yükümlülüklerini nasıl yerine getireceği ve bu yükümlülüklere uymaması ya da yetkililerle işbirliğinde bulunmaması hâlinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçlar, itiraz usûlleri ve süreleri konusunda kayıt esnasında bilgilendirilir. 

(2) Başvuru sahibinin talep etmesi hâlinde, başvuru, kayıt ve mülakat aşamalarındaki kişisel görüşmelerde tercümanlık hizmetleri sağlanır. 

<br> '''İkamet zorunluluğu ve bildirim yükümlülüğü''' 

'''MADDE 71- '''(1) Başvuru sahibine, kendisine gösterilen kabûl ve barınma merkezinde, belirli bir yerde veya ilde ikamet etme zorunluluğu ile istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunma gibi idarî yükümlülükler getirilebilir. 

(2) Başvuru sahibi, adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak ve ikamet adresini valiliğe bildirmekle yükümlüdür. 

<br> '''Kabûl edilemez başvuru''' 

'''MADDE 72- '''(1)Başvuru sahibi; 

a) Farklı bir gerekçe öne sürmeksizin aynı başvuruyu yenilemişse, 

b) Kendi adına başvuru yapılmasına muvafakat verdikten sonra, başvurunun herhangi bir aşamasında haklı bir neden göstermeksizin veya başvurunun reddedilmesinin ardından farklı bir gerekçe öne sürmeksizin ayrı bir başvuru yapmışsa, 

c) İlk iltica ülkesinden gelmişse, 

ç) Güvenli üçüncü ülkeden gelmişse, 

başvurusunun kabûl edilemez olduğuna ilişkin karar verilir. 

(2) Birinci fıkrada belirtilen durumların, değerlendirmenin herhangi bir aşamasında ortaya çıkması hâlinde değerlendirme durdurulur. 

(3) Başvurunun kabûl edilemez olduğuna ilişkin karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

<br> '''İlk iltica ülkesinden gelenler''' 

'''MADDE 73- '''(1) Başvuru sahibinin, daha önceden mülteci olarak tanındığı ve hâlen bu korumadan yararlanma imkânının olduğu veya geri göndermeme ilkesini de içeren yeterli ve etkili nitelikte korumadan hâlen faydalanabileceği bir ülkeden geldiğinin ortaya çıkması durumunda, başvuru kabûl edilemez olarak değerlendirilir ve ilk iltica ülkesine gönderilmesi için işlemler başlatılır. Ancak geri gönderme işlemi gerçekleşinceye kadar ülkede kalışına izin verilir. Bu durum ilgiliye tebliğ edilir. İlgilinin, ilk iltica ülkesi olarak nitelenen ülke tarafından kabûl edilmemesi hâlinde, başvuruya ilişkin işlemler devam ettirilir. 

<br> '''Güvenli üçüncü ülkeden gelenler''' 

'''MADDE 74- '''(1) Başvuru sahibinin, Sözleşmeye uygun korumayla sonuçlanabilecek bir uluslararası koruma başvurusu yaptığı veya başvurma imkânının olduğu güvenli üçüncü bir ülkeden geldiğinin ortaya çıkması durumunda başvuru kabûl edilemez olarak değerlendirilir ve güvenli üçüncü ülkeye gönderilmesi için işlemler başlatılır. Ancak geri gönderme işlemi gerçekleşinceye kadar ülkede kalışına izin verilir. Bu durum ilgiliye tebliğ edilir. İlgilinin, güvenli üçüncü ülke olarak nitelenen ülke tarafından kabûl edilmemesi hâlinde, başvuruya ilişkin işlemler devam ettirilir. 

(2) Aşağıdaki şartları taşıyan ülkeler güvenli üçüncü ülke olarak nitelendirilir: 

a) Kişilerin hayatının veya hürriyetinin, ırkı, dini, tâbiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasî düşünceleri nedeniyle tehdit altında olmaması. 

b) Kişilerin işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tâbi tutulacağı ülkelere geri gönderilmemesi ilkesinin uygulanıyor olması. 

c) Kişinin mülteci statüsü talep etme ve mülteci olarak nitelendirilmesi durumunda Sözleşmeye uygun olarak koruma elde etme imkânının bulunması. 

ç) Kişinin ciddî zarar görme riskinin olmaması. 

(3) Bir ülkenin başvuru sahibi için güvenli üçüncü ülke olup olmadığı, başvuru sahibinin ilgili üçüncü ülkeye gönderilmesini makûl kılacak bu kişi ve ülke arasındaki bağlantılar da dâhil olmak üzere, her başvuru sahibi için ayrı olarak değerlendirilir. 

<br> '''Mülakat''' 

'''MADDE 75- '''(1) Etkin ve adil karar verebilmek amacıyla, başvuru sahibiyle kayıt tarihinden itibaren otuz gün içinde bireysel mülakat yapılır. Mülakatın mahremiyeti dikkate alınarak, kişiye kendisini en iyi şekilde ifade etme imkânı tanınır. Ancak, aile üyelerinin de bulunmasının gerekli görüldüğü durumlarda, kişinin muvafakati alınarak mülakat aile üyeleriyle birlikte yapılabilir. Başvuru sahibinin talebi üzerine, avukatı gözlemci olarak mülakata katılabilir. 

(2) Başvuru sahibi, yetkililerle işbirliği yapmak ve uluslararası koruma başvurusunu destekleyecek tüm bilgi ve belgeleri sunmakla yükümlüdür. 

(3) Özel ihtiyaç sahipleriyle yapılacak mülakatlarda; bu kişilerin özel durumları gözönünde bulundurulur. Çocuğun mülakatında psikolog, çocuk gelişimci veya sosyal çalışmacı ya da ebeveyni veya yasal temsilcisi hazır bulunabilir. 

(4) Mülakatın gerçekleştirilememesi hâlinde, yeni mülakat tarihi belirlenir ve ilgili kişiye tebliğ edilir. Mülakat tarihleri arasında en az on gün bulunur. 

(5) Gerekli görüldüğünde başvuru sahibiyle ek mülakatlar yapılabilir. 

(6) Mülakatlar sesli veya görsel olarak kayıt altına alınabilir. Bu durumda mülakat yapılan kişi bilgilendirilir. Her mülakatın sonunda tutanak düzenlenir, bir örneği mülakat yapılan kişiye verilir. 

'''Uluslararası koruma başvuru sahibi kimlik belgesi''' 

'''MADDE 76- '''(1) Mülakatı tamamlanan başvuru sahibine ve varsa birlikte geldiği aile üyelerine, uluslararası koruma talebinde bulunduğunu belirten ve yabancı kimlik numarasını içeren altı ay süreli Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi düzenlenir. Başvurusu sonuçlandırılamayanların kimlik belgeleri altı aylık sürelerle uzatılır. 

(2) 72 nci ve 79 uncu maddeler kapsamında olanlar ile bunların aile üyelerine kimlik belgesi verilmez. 

(3) Kimlik belgesinin şekli ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenir. 

(4) Kimlik belgesi, hiçbir harca tâbi olmayıp, ikamet izni yerine geçer. 

<br> '''Başvurunun geri çekilmesi veya geri çekilmiş sayılması''' 

'''MADDE 77- '''(1) Başvuru sahibinin; 

a) Başvurusunu geri çektiğini yazılı olarak beyan etmesi, 

b) Mazeretsiz olarak mülakata üç defa üst üste gelmemesi, 

c) İdarî gözetim altında bulunduğu yerden kaçması, 

ç) Mazeretsiz olarak; bildirim yükümlülüğünü üç defa üst üste yerine getirmemesi, belirlenen ikamet yerine gitmemesi veya ikamet yerini izinsiz terk etmesi, 

d) Kişisel verilerinin alınmasına karşı çıkması, 

e) Kayıt ve mülakattaki yükümlülüklerine uymaması, 

hâllerinde başvurusu geri çekilmiş kabûl edilerek, değerlendirme durdurulur. 

<br> '''Karar''' 

'''MADDE 78- '''(1) Başvuru, kayıt tarihinden itibaren en geç altı ay içinde Genel Müdürlükçe sonuçlandırılır. Kararın bu süre içerisinde verilememesi hâlinde başvuru sahibi bilgilendirilir. 

(2) Kararlar bireysel olarak verilir. 64 üncü maddenin altıncı fıkrası saklı kalmak kaydıyla, aile adına yapılan başvuru bütün olarak değerlendirilir ve verilen karar tüm aile üyelerini kapsar. 

(3) Başvuru hakkında karar verilirken menşe veya önceki ikamet ülkesinin mevcut genel şartları ve başvuru sahibinin kişisel şartları gözönünde bulundurulur. 

(4) Başvuru sahibine, zulüm veya ciddî zarar görme tehdidine karşı vatandaşı olduğu ülke veya önceki ikamet ülkesinin belirli bir bölgesinde koruma sağlanabiliyorsa ve başvuru sahibi, ülkenin o bölgesine güvenli bir şekilde seyahat edebilecek ve yerleşebilecek durumdaysa, başvuru sahibinin uluslararası korumaya muhtaç olmadığına karar verilebilir. 

(5) Dördüncü fıkradaki durumların ortaya çıkması, başvurunun tam bir incelemeye tâbi tutulmasını engellemez. 

(6) Karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Olumsuz kararın tebliğinde, kararın maddî gerekçeleri ve hukukî dayanakları da belirtilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

<br> '''Hızlandırılmış değerlendirme''' 

'''MADDE 79- '''(1) Başvuru sahibinin; 

a) Başvuru sırasında gerekçelerini sunarken, uluslararası korumayı gerektirecek konulara hiç değinmemiş olması, 

b) Sahte belge ya da yanıltıcı bilgi ve belge kullanarak veya kararı olumsuz etkileyebilecek bilgi ve belgeleri sunmayarak yetkilileri yanlış yönlendirmesi, 

c) Kimliğinin ya da uyruğunun tespit edilmesini güçleştirmek amacıyla kimlik ya da seyahat belgelerini kötü niyetle imha etmesi veya elden çıkarması, 

ç) Sınır dışı edilmek üzere idarî gözetim altında olması, 

<br> d) Sadece, Türkiye’den gönderilmesine yol açacak bir kararın uygulanmasını erteletmek ya da engellemek amacıyla başvuruda bulunması, 

e) Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehlike oluşturması ya da bu nedenlerle Türkiye’den daha önce sınır dışı edilmiş olması, 

f) Başvurusunun geri çekilmiş sayılmasından sonra yeniden başvuruda bulunması, 

hâllerinde, başvurusu hızlandırılmış olarak değerlendirilir. 

(2) Başvurusu hızlandırılmış olarak değerlendirilen başvuru sahibiyle, başvuru tarihinden itibaren en geç üç gün içinde mülakat yapılır. Başvuru, mülakattan sonra en geç beş gün içinde sonuçlandırılır. 

(3) Bu maddeye göre değerlendirilen başvurulardan, incelenmesinin uzun süreceği anlaşılanlar, hızlandırılmış değerlendirmeden çıkarılabilir. 

(4) Refakatsiz çocukların başvuruları hızlandırılmış olarak değerlendirilemez. 

<br> '''İdarî itiraz ve yargı yolu''' 

'''MADDE 80- '''(1) Bu Kısımda yazılı hükümler uyarınca alınan kararlara karşı idarî itiraz ve yargı yoluna başvurulduğunda aşağıdaki hükümler uygulanır: 

a) İlgili kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı tarafından kararın tebliğinden itibaren on gün içinde Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonuna itiraz edilebilir. Ancak 68 inci, 72 nci ve 79 uncu maddelere göre verilen kararlara karşı, sadece yargı yoluna başvurulabilir. 

b) İdarî itiraz sonucu alınan karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Kararın olumsuz olması hâlinde; ilgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

c) Bakanlık, verilen kararlara karşı yapılan idarî itiraz usûllerini düzenleyebilir. 

ç) 68 inci maddede düzenlenen yargı yolu hariç olmak üzere, 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde alınan kararlara karşı, kararın tebliğinden itibaren onbeş gün, alınan diğer idarî karar ve işlemlere karşı kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde, ilgili kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı tarafından yetkili idare mahkemesine başvurulabilir. 

d) 72 nci ve 79 uncu maddeler çerçevesinde mahkemeye yapılan başvurular onbeş gün içerisinde sonuçlandırılır. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir. 

e) İtiraz veya yargılama süreci sonuçlanıncaya kadar ilgili kişinin ülkede kalışına izin verilir. 

<br> '''Avukatlık hizmetleri ve danışmanlık''' 

'''MADDE 81- '''(1) Başvuru sahibi ile uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler, bu Kısımda yazılı iş ve işlemlerle ilgili olarak, ücretleri kendilerince karşılanması kaydıyla avukat tarafından temsil edilebilir. 

(2) Avukatlık ücretlerini karşılama imkânı bulunmayan başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişiye, bu Kısım kapsamındaki iş ve işlemlerle ilgili olarak yargı önündeki başvurularında 1136 sayılı Kanunun adlî yardım hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır. 

(3) Başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişi, sivil toplum kuruluşları tarafından sağlanan danışmanlık hizmetlerinden faydalanabilir. 

<br> '''Şartlı mültecinin ve ikincil koruma statüsü sahibinin ikameti''' 

'''MADDE 82- '''(1) Şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kişiye, Genel Müdürlükçe, kamu düzeni veya kamu güvenliği nedeniyle belirli bir ilde ikamet etme, belirlenen süre ve usûllerle bildirimde bulunma yükümlülüğü getirilebilir. 

(2) Bu kişiler, adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak ve ikamet adresini valiliğe bildirmekle yükümlüdür. 

'''Uluslararası koruma statüsü sahibi kimlik belgesi''' 

'''MADDE 83- '''(1) Mülteci statüsü verilenlere yabancı kimlik numarasını içeren üçer yıl süreli kimlik belgesi düzenlenir. 

(2) Şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü verilenlere, yabancı kimlik numarasını içeren birer yıllık süreli kimlik belgesi düzenlenir. 

(3) Birinci ve ikinci fıkralardaki kimlik belgeleri hiçbir harca tâbi olmayıp, ikamet izni yerine geçer. Kimlik belgelerinin şekil ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenir. 

<br> '''Seyahat belgesi''' 

'''MADDE 84- '''(1) Mültecilere, valiliklerce Sözleşmede belirtilen seyahat belgesi düzenlenir. 

(2) Şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin seyahat belgesi talepleri 5682 sayılı Kanunun 18 inci maddesi çerçevesinde değerlendirilir. 

<br> '''Uluslararası koruma statüsünün sona ermesi''' 

'''MADDE 85- '''(1) Uluslararası koruma statüsü sahibi kişi; 

a) Vatandaşı olduğu ülkenin korumasından kendi isteğiyle tekrar yararlanırsa, 

b) Kaybettiği vatandaşlığını kendi isteğiyle tekrar kazanırsa, 

c) Yeni bir vatandaşlık kazanmışsa ve vatandaşlığını kazandığı ülkenin korumasından yararlanıyorsa, 

ç) Terk ettiği veya zulüm korkusuyla dışında bulunduğu ülkeye kendi isteğiyle tekrar dönmüşse, 

d) Statü verilmesini sağlayan koşullar ortadan kalktığı için vatandaşı olduğu ülkenin korumasından yararlanabilecekse, 

e) Vatansız olup da, statü verilmesine yol açan koşullar ortadan kalktığı için önceden yaşadığı ikamet ülkesine dönebilecekse, 

uluslararası koruma statüsü sona erer. 

(2) Birinci fıkranın (d) ve (e) bentlerinin incelenmesinde; statü verilmesine neden olan şartların ortadan kalkıp kalkmadığı veya önemli ve kalıcı bir şekilde değişip değişmediği gözönünde bulundurulur. 

(3) İkincil koruma statüsü verilmesine neden olan şartlar ortadan kalktığında veya korumaya gerek bırakmayacak derecede değiştiğinde de statü sona erer. İkincil koruma statüsü verilmesini gerektiren şartlardaki değişikliklerin önemli ve kalıcı olup olmadığı gözönünde bulundurulur. 

(4) Birinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen şartların ortaya çıkması hâlinde, statü yeniden değerlendirilebilir. Bu kişiye; statüsünün yeniden değerlendirildiği ve nedenleri yazılı olarak bildirildikten sonra, statüsünün devam etmesi gerektiğine ilişkin nedenlerini sözlü veya yazılı şekilde sunabilmesine fırsat verilir. 

(5) Maddî gerekçelerini ve hukukî dayanaklarını içeren sona erme kararı, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

<br> '''Uluslararası koruma statüsünün iptali''' 

'''MADDE 86- '''(1)Uluslararası koruma statüsü verilen kişilerden; 

a) Sahte belge kullanma, hile, aldatma yoluyla veya beyan etmediği gerçeklerle statü verilmesine neden olanların, 

b) Statü verildikten sonra, 64 üncü madde çerçevesinde hariçte tutulması gerektiği anlaşılanların, 

statüsü iptal edilir. 

(2) Maddî gerekçelerini ve hukukî dayanaklarını içeren iptal kararı, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

<br> '''Gönüllü geri dönüş desteği''' 

'''MADDE 87- '''(1) Başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden, gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere, aynî ve nakdî destek sağlanabilir. 

(2) Genel Müdürlük, gönüllü geri dönüş çalışmalarını, uluslararası kuruluşlar, kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde yapabilir. 

<br> 
<center>'''ÜÇÜNCÜ BÖLÜM'''</center> <center>'''Haklar ve Yükümlülükler'''</center> 
<br> '''Hak ve yükümlülüklere ilişkin genel ilkeler''' 

'''MADDE 88- '''(1) Uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler, karşılıklılık şartından muaftır. 

(2) Başvuru sahibine, başvurusu reddedilen veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilere sağlanan hak ve imkânlar, Türk vatandaşlarına sağlanan hak ve imkânlardan fazla olacak şekilde yorumlanamaz. 

<br> '''Eğitim ve öğretime erişim''' 

'''MADDE 89- '''(1)Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişi ve aile üyeleri, ilköğretim ve ortaöğretim hizmetlerinden faydalanır. 

<br> '''Sosyal yardım ve hizmetlere erişim''' 

'''MADDE 90- '''(1) Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden ihtiyaç sahibi olanların, sosyal yardım ve hizmetlere erişimleri sağlanabilir. 

<br> '''Sağlık hizmetlerine erişim''' 

'''MADDE 91- '''(1) Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden; herhangi bir sağlık güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayanlar, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine tâbidir. Genel sağlık sigortasından faydalanacak kişilerin primlerinin ödenmesi için Genel Müdürlük bütçesine ödenek konulur. Primleri Genel Müdürlük tarafından ödenenlerden ödeme güçlerine göre primin tamamı veya belli bir oranı talep edilir. 

(2) Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden, sağlık güvencesi veya ödeme gücünün bulunduğu veya başvurunun sadece tıbbî tedavi görmek amacıyla yapıldığı sonradan anlaşılanlar, genel sağlık sigortalılıklarının sona erdirilmesi için en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir ve yapılan tedavi ve ilaç masrafları ilgililerden geri alınır. 

<br> '''Başvuru sahibi ve şartlı mültecinin iş piyasasına erişimi''' 

'''MADDE 92- '''(1) Başvuru sahibi veya şartlı mülteci, uluslararası koruma başvurusu tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için başvurabilir. Çalışma izin talebi, 4817 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilerek sonuçlandırılır. 

<br> '''Mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibi kişinin iş piyasasına erişimi''' 

'''MADDE 93- '''(1) Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasından itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilir. Yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere ilişkin diğer mevzuatta yer alan hükümler saklıdır. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiye verilecek kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazılır. 

(2) Mülteci ve ikincil koruma statüsü sahibinin iş piyasasına erişimi, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler ile istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik şartların gerekli kıldığı hâllerde, belirli bir süre için, tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, işkolu veya mülkî ve coğrafî alan itibarıyla sınırlandırılabilir. Ancak, Türkiye’de üç yıl ikamet eden veya Türk vatandaşıyla evli olan ya da Türk vatandaşı çocuğu olan mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri için bu sınırlamalar uygulanmaz. 

(3) Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerin çalışmasına ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlığın görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenir. 

<br> '''Harçlık''' 

'''MADDE 94- '''(1) 72 nci ve 79 uncu maddelerde sayılanlar hariç olmak üzere, muhtaç olduğu tespit edilen başvuru sahibine, Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlığın belirleyeceği usûl ve esaslar çerçevesinde harçlık verilebilir. 

<br> '''Yükümlülükler''' 

'''MADDE 95- '''(1)Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişi, bu Kısımda yazılı yükümlülüklerine ek olarak; 

a) Çalışma durumuna ait güncel bilgileri otuz gün içinde bildirmekle, 

b) Gelirlerini, taşınır ve taşınmazlarını otuz gün içinde bildirmekle, 

c) Adres, kimlik ve medenî hâl değişikliklerini yirmi iş günü içinde bildirmekle, 

ç) Kendisine sağlanan hizmet, yardım ve diğer imkânlardan haksız olarak yararlandığının tespit edilmesi hâlinde, bedellerini tamamen veya kısmen geri ödemekle, 

d) Genel Müdürlükçe kendisinden bu Kısım çerçevesinde istenilenleri yerine getirmekle, 

yükümlüdür. 

(2) Bu Kısımda yazılı yükümlülüklere uymayanlar ile başvuruları ve uluslararası koruma statüleriyle ilgili olumsuz karar verilenlere; eğitim ve temel sağlık hakları hariç, diğer haklardan faydalanmaları bakımından sınırlama getirilebilir. Sınırlamaya ilişkin değerlendirme bireysel yapılır. Karar ilgili kişiye veya yasal temsilcisine ya da avukatına yazılı olarak tebliğ edilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usûlleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir. 

<br> 
<center>'''DÖRDÜNCÜ BÖLÜM'''</center> <center>'''Geçici Koruma ve Uluslararası Korumaya İlişkin Diğer Hükümler'''</center> 
<br> '''Geçici koruma''' 

'''MADDE 96-''' (1) Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir. 

(2) Bu kişilerin Türkiye’ye kabûlü, Türkiye’de kalışı, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çıkışlarında yapılacak işlemler, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirlerle, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon, merkez ve taşrada görev alacak kurum ve kuruluşların görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. 

<br> '''Uluslararası koruma süreçlerinde işbirliği''' 

'''MADDE 97- '''(1) Bakanlık, bu Kısımda yazılı uluslararası koruma süreçleriyle ilgili konularda, 5/5/1969 tarihli ve 1173 sayılı Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanun çerçevesinde Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Uluslararası Göç Örgütü, diğer uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapabilir. 

<br> (2) Sözleşme hükümlerinin uygulanmasına nezaret etme görevini yerine getirmesinde, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğiyle gerekli işbirliği sağlanır. Bakanlık, bu Kanun çerçevesindeki uluslararası koruma, başvuru, değerlendirme ve karar süreçlerini belirlemeye, bu amaçla Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğiyle uluslararası anlaşma niteliği taşımayan protokoller yapmaya yetkilidir. 

(3) Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin uluslararası koruma başvurusunda bulunmuş kişilere sınır kapıları da dâhil olmak üzere erişimi ve başvuru sahibinin de kabûl etmesi şartıyla, başvurusuyla ilgili bilgilere erişimi sağlanır. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, başvurunun her aşamasında görüşlerini yetkililere iletebilir. 

<br> '''Menşe ülke bilgisi''' 

'''MADDE 98- '''(1)Uluslararasıkoruma başvuruları incelenirken, etkin ve adil karar verebilmek, başvuran tarafından iddia edilen hususların doğruluğunu tespit edebilmek amacıyla menşe, ikamet ve transit ülkelerle ilgili Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği kaynakları ve diğer kaynaklardan güncel bilgi toplanır. 

(2) Menşe ülke bilgi sisteminin kurulması, bilgilerin toplanması, depolanması, sistemin işletilmesi, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının kullanımına açılması Genel Müdürlükçe belirlenecek usûl ve esaslar çerçevesinde yapılır. 

<br> '''Gizlilik ilkesi ve kişisel dosyaya erişim''' 

'''MADDE 99- '''(1)Başvuru sahibinin ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişinin tüm bilgi ve belgelerinde gizlilik esastır. 

(2) Ancak, başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişi ile yasal temsilcisi veya avukatı, başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibinin kişisel dosyasında yer alan kayıt belgeleri, mülakat raporu, başvuranın başvurusuna ilişkin sunduğu bilgi ve belgeler ve karar örneği ile menşe ülke bilgilerini inceleyebilir, birer örneğini alabilir. Millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması ile suç işlenmesinin önlenmesine ilişkin belgeler incelenemez ve verilemez. 

<br> '''Kabûl ve barınma merkezlerinin kurulması ve işletilmesi''' 

'''MADDE 100- '''(1) Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişinin, barınma ihtiyaçlarını kendisinin karşılaması esastır. 

(2) Genel Müdürlük, başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişinin barınma, iaşe, sağlık, sosyal ve diğer ihtiyaçlarının karşılanacağı kabûl ve barınma merkezleri kurabilir. 

(3) Merkezlerde özel ihtiyaç sahiplerinin barındırılmasına öncelik verilir. 

(4) Kabûl ve barınma merkezleri, valilikler tarafından işletilir. Genel Müdürlük, merkezleri, kamu kurum ve kuruluşlarıyla, Türkiye Kızılay Derneği ve göç alanında uzmanlığı bulunan kamu yararına çalışan derneklerle protokol yaparak işlettirebilir. 

(5) Kabûl ve barınma merkezi dışında ikamet eden başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler ve aile üyeleri bu merkezlerdeki hizmetlerden yararlandırılabilir. 

<br> (6) Kabûl ve barınma merkezlerinde sağlanan hizmetler, satın alma yoluyla da yürütülebilir. 

(7) İmkânlar ölçüsünde merkezlerde kalan ailelerin bütünlüğü korunur. 

(8) Kabûl ve barınma merkezlerinin kurulması, yönetimi ve işletilmesiyle ilgili usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. 

<br> 
<center>'''DÖRDÜNCÜ KISIM'''</center> <center>'''Yabancılar ve Uluslararası Korumaya İlişkin'''</center> <center>'''Ortak Hükümler'''</center> 
<br> '''Uyum''' 

'''MADDE 101- '''(1) Genel Müdürlük, ülkenin ekonomik ve malî imkânları ölçüsünde, yabancı ile başvuru sahibinin veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerin ülkemizde toplumla olan karşılıklı uyumlarını kolaylaştırmak ve ülkemizde, yeniden yerleştirildikleri ülkede veya geri döndüklerinde ülkelerinde sosyal hayatın tüm alanlarında üçüncü kişilerin aracılığı olmadan bağımsız hareket edebilmelerini kolaylaştıracak bilgi ve beceriler kazandırmak amacıyla, kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ile uluslararası kuruluşların öneri ve katkılarından da faydalanarak uyum faaliyetleri planlayabilir. 

(2)Yabancılar, ülkenin siyasî yapısı, dili, hukukî sistemi, kültürü ve tarihi ile hak ve yükümlülüklerinin temel düzeyde anlatıldığı kurslara katılabilir. 

(3)Kamusal ve özel mal ve hizmetlerden yararlanma, eğitime ve ekonomik faaliyetlere erişim, sosyal ve kültürel iletişim, temel sağlık hizmeti alma gibi konularda kurslar, uzaktan eğitim ve benzeri sistemlerle tanıtım ve bilgilendirme etkinlikleri Genel Müdürlükçe kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarıyla da işbirliği yapılarak yaygınlaştırılır. 

<br> '''Davete uyma yükümlülüğü''' 

'''MADDE 102-''' (1) Yabancılar, başvuru sahipleri ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler; 

a) Türkiye’ye girişi veya Türkiye’de kalışı hakkında inceleme ihtiyacının doğması, 

b) Hakkında sınır dışı etme kararı alınma ihtimalinin bulunması, 

c) Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili işlemlerin bildirimi, 

nedenleriyle, ilgili valiliğe veya Genel Müdürlüğe davet edilebilirler. Davete uyulmadığında veya uyulmayacağına ilişkin ciddî şüphe olması durumunda yabancılar davet edilmeksizin kolluk tarafından getirilebilirler. Bu işlem, idarî gözetim olarak uygulanamaz ve bilgi alma süresi dört saati geçemez. 

<br> '''Taşıyıcıların yükümlülükleri''' 

'''MADDE 103- '''(1) Taşıyıcılar; 

a) Ülkeye giriş yapmak veya ülkeden transit geçmek üzere sınır kapılarına getirmiş oldukları yabancılardan herhangi bir nedenle Türkiye’ye girişleri ve Türkiye’den transit geçişleri reddedilenleri, geldikleri ya da kesin olarak kabûl edilecekleri bir ülkeye geri götürmekle, 

b) Yabancıya refakat edilmesi gerekli görüldüğü durumlarda refakatçilerin gidiş ve dönüşlerini sağlamakla, 

c) Taşıdıkları kişilerin belge ve izinlerini kontrol etmekle, 

yükümlüdür. 

(2) Genel Müdürlük, sınır kapılarına yolcu getiren taşıyıcılardan, Türkiye’ye hareketlerinden önce taşıyacakları yolcuların bilgilerinin verilmesini isteyebilir. 

(3) Birinci ve ikinci fıkralarda yer alan yükümlülüklere ilişkin uygulanacak usûl ve esaslar, Bakanlık ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. 

<br> '''Kişisel veriler''' 

'''MADDE 104- '''(1) Yabancılara, başvuru ve uluslararası koruma statüsü sahiplerine ait kişisel veriler, Genel Müdürlükçe veya valiliklerce ilgili mevzuata ve taraf olunan uluslararası anlaşmalara uygun olarak alınır, korunur, saklanır ve kullanılır. 

'''Tebligat''' 

'''MADDE 105- '''(1) Bu Kanuna ilişkin tebligat işlemleri, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılır. 

(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. 

<br> '''Yetkili idare mahkemeleri''' 

'''MADDE 106- '''(1)Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin olarak idarî yargıya başvurulması hâlinde, bir yerde birden fazla idare mahkemesinin bulunması hâlinde bu davaların hangi idare mahkemesinde görüleceği Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenir. 

<br> '''İdarî para cezası''' 

'''MADDE 107-''' (1) Diğer kanunlara göre daha ağır bir ceza gerektirmediği takdirde; 

a) 5 inci maddeye aykırı şekilde, Türkiye’ye yasa dışı giren veya Türkiye’yi yasa dışı terk eden ya da buna teşebbüs eden yabancılar hakkında iki bin Türk Lirası, 

b) 9 uncu maddenin birinci ve ikinci fıkraları uyarınca Türkiye’ye girişleri yasaklanmış olmasına rağmen Türkiye’ye girebilmiş olanlar hakkında bin Türk Lirası, 

c) 56 ncı maddenin birinci fıkrasında tanınan sürede Türkiye’den ayrılmayanlar hakkında bin Türk Lirası, 

ç) 57 nci, 58 inci, 60 ıncı ve 68 inci maddeler kapsamındaki işlemler sırasında kaçanlar hakkında bin Türk Lirası, 

idarî para cezası uygulanır. 

(2) İdarî para cezası öngörülen suçların bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, para cezaları yarı oranında arttırılarak uygulanır. 

(3) Bu maddedeki idarî para cezalarının uygulanması, Kanunda öngörülen diğer idarî tedbirlerin uygulanmasına engel teşkil etmez. 

(4) Bu maddedeki idarî para cezaları, valilik veya kolluk birimlerince uygulanır. Verilen para cezaları tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ödenir. 

<br> 
<center>'''BEŞİNCİ KISIM'''</center> <center>'''Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'''</center> 
<br> 
<center>'''BİRİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Kuruluş, Görev ve Yetki'''</center> 
<br> '''Kuruluş''' 

'''MADDE 108-''' (1) Göç alanına ilişkin politika ve stratejileri uygulamak, bu konularla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak, yabancıların Türkiye’ye giriş ve Türkiye’de kalışları, Türkiye’den çıkışları ve sınır dışı edilmeleri, uluslararası koruma, geçici koruma ve insan ticareti mağdurlarının korunmasıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur. 

<br> '''Görev ve yetki''' 

'''MADDE 109-''' (1) Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri şunlardır: 

a) Göç alanına ilişkin, mevzuatın ve idarî kapasitenin geliştirilmesi, politika ve stratejilerin belirlenmesi konularında çalışmalar yürütmek ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasını izlemek ve koordine etmek. 

b) Göç Politikaları Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarının uygulanmasını takip etmek. 

c) Göçle ilgili iş ve işlemleri yürütmek. 

<br> ç) 19/9/2006 tarihli ve 5543 sayılı İskân Kanununda Bakanlığa verilen görevleri yürütmek. 

d) İnsan ticareti mağdurlarının korunmasına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek, 

e) Türkiye’de bulunan vatansız kişileri tespit etmek ve bu kişilerle ilgili iş ve işlemleri yürütmek. 

f) Uyum süreçlerine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. 

g) Geçici korumaya ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. 

ğ) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacıyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak, tedbirler geliştirmek, alınan tedbirlerin uygulanmasını takip etmek. 

h) Kamu kurum ve kuruluşlarının göç alanına yönelik faaliyetlerinin programlanmasına ve projelendirilmesine yardımcı olmak, proje tekliflerini değerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalışma ve projeleri izlemek, bu çalışma ve projelerin uluslararası standartlara uygun şekilde yürütülmesine destek vermek. 

ı) Mevzuatla verilen diğer görevleri yürütmek. 

<br> 
<center>'''İKİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Göç Politikaları Kurulu'''</center> 
<br> '''Göç Politikaları Kurulu ve görevleri''' 

'''MADDE 110-''' (1) Göç Politikaları Kurulu, İçişleri Bakanının başkanlığında, Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Dışişleri, İçişleri, Kültür ve Turizm, Maliye, Millî Eğitim, Sağlık ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıkları müsteşarları ile Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı ve Göç İdaresi Genel Müdüründen oluşur. Toplantı gündemine göre, konuyla ilgili bakanlık, ulusal veya uluslararası diğer kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri toplantıya davet edilebilir. 

(2) Kurul, Kurul Başkanının çağrısı üzerine her yıl en az bir kez toplanır. Gerekli görüldüğü hâllerde Kurul Başkanının çağrısıyla olağanüstü toplanabilir. Toplantı gündemi, üyelerin görüşü alınarak Başkan tarafından belirlenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Genel Müdürlük tarafından yerine getirilir. 

(3) Kurulun görevleri şunlardır: 

a) Türkiye’nin göç politika ve stratejilerinin uygulanmasını takip etmek. 

b) Göç alanında strateji belgeleri ile program ve uygulama belgelerini hazırlamak. 

c) Kitlesel akın durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek. 

ç) İnsanî mülahazalarla toplu hâlde Türkiye’ye kabûl edilecek yabancılar ile bu yabancıların ülkeye giriş ve ülkede kalışlarıyla ilgili usûl ve esasları belirlemek. 

d) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının önerileri çerçevesinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu yabancı işgücü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının da görüşleri doğrultusunda tarım alanlarındaki mevsimlik işler için gelecek yabancılara ilişkin esasları belirlemek. 

e) Yabancılara verilecek uzun dönem ikamet iznine ilişkin şartları belirlemek. 

f) Göç alanında yabancı ülkeler ve uluslararası kuruluşlarla etkin işbirliği ve bu alandaki çalışmaların çerçevesini belirlemek. 

g) Göç alanında görev yapan kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonun sağlanmasına yönelik kararlar almak. 

<br> 
<center>'''ÜÇÜNCÜ BÖLÜM'''</center> <center>'''Merkez, Taşra ve Yurtdışı Teşkilatı,'''</center> <center>'''Hizmet Birimleri'''</center> 
<br> '''Teşkilat''' 

'''MADDE 111- '''(1) Genel Müdürlük, merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatından oluşur. 

(2) Genel Müdürlük merkez teşkilatı ekli (I) sayılı cetvelde gösterilmiştir. 

<br> '''Genel Müdür''' 

'''MADDE 112-''' (1) Genel Müdür, Genel Müdürlüğün en üst amiri olup, Bakana karşı sorumludur. 

(2) Genel Müdürün görevleri şunlardır: 

a) Genel Müdürlüğü mevzuat hükümlerine, Hükümet programı ve politikalarına uygun olarak yönetmek. 

b) Genel Müdürlüğün görev alanına giren hususlarda gerekli mevzuat çalışmalarını yürütmek, belirlenen strateji, amaç ve performans ölçütleri doğrultusunda Genel Müdürlüğü yönetmek. 

c) Genel Müdürlüğün faaliyet ve işlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini gözden geçirmek, kurumsal yapı ile yönetim süreçlerinin etkililiğini gözetmek ve yönetimin geliştirilmesini sağlamak. 

ç) Genel Müdürlüğün orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarını belirlemek, bu amaçla uluslararası kuruluşlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapılmasını sağlamak. 

d) Faaliyet alanına giren konularda kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak. 

(3) Genel Müdürlüğün yönetim ve koordinasyonunda Genel Müdüre yardımcı olmak üzere, iki Genel Müdür yardımcısı atanabilir. Genel Müdür yardımcıları, Genel Müdür tarafından verilen görevleri yerine getirir ve Genel Müdüre karşı sorumludur. 

<br> '''Hizmet birimleri''' 

'''MADDE 113-''' (1) Genel Müdürlüğün hizmet birimleri ve görevleri şunlardır: 

a) Yabancılar Dairesi Başkanlığı: 

1) Düzenli ve düzensiz göçle ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 

2) 5543 sayılı Kanunda Bakanlığa verilen görevleri yürütmek, 

3) Türkiye’de bulunan vatansız kişilerle ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 

4) Düzensiz göçle mücadele edilebilmesi amacıyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak, tedbirler geliştirmek, alınan tedbirlerin uygulanmasını takip etmek, 

5) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

b) Uluslararası Koruma Dairesi Başkanlığı: 

1) Uluslararası korumaya ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. 

2) Geçici korumaya ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. 

3) Menşe ülkelerle ilgili bilgileri toplamak ve güncellemek. 

4) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

c) İnsan Ticareti Mağdurlarını Koruma Dairesi Başkanlığı: 

1) İnsan ticaretiyle mücadele ve mağdurların korunmasına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. 

2) İnsan ticaretiyle mücadele ve mağdurların korunmasına ilişkin projeleri yürütmek. 

3) İnsan ticareti mağdurlarına yönelik yardım hatlarını kurmak, işletmek veya işlettirmek. 

4) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek. 

ç) Göç Politika ve Projeleri Dairesi Başkanlığı: 

1) Göç alanında politika ve stratejiler belirlenmesine yönelik çalışmalar yürütmek ve belirlenen politika ve stratejilerin uygulanmasını izlemek ve koordine etmek. 

2) Göç Politikaları Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek, Kurul kararlarının uygulanmasını takip etmek. 

3) Göç alanına ilişkin projeleri yürütmek. 

4) Kamu kurum ve kuruluşlarının göç alanına yönelik faaliyetlerinin programlanmasına ve projelendirilmesine yardımcı olmak, proje tekliflerini değerlendirmek ve onaylamak, yürütülen çalışma ve projeleri izlemek, bu çalışma ve projelerin uluslararası standartlara uygun şekilde yürütülmesine destek vermek. 

5) Göç alanına ilişkin inceleme, araştırma ve etki analizleri yapmak veya yaptırmak. 

6) Türkiye İstatistik Kurumuyla işbirliği hâlinde göç alanına ve insan ticaretiyle mücadele ve mağdurların korunmasına ilişkin istatistikleri yayınlamak. 

7) Yıllık göç raporunu hazırlamak ve yayınlamak 

8) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

d) Uyum ve İletişim Dairesi Başkanlığı: 

1) Yabancıların toplumla olan karşılıklı uyumlarına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. 

2) Genel Müdürlüğün görev alanıyla ilgili konularda kamuoyunu bilgilendirmek ve toplumsal bilinci arttırmaya yönelik çalışmalar yapmak. 

3) Basın ve halkla ilişkiler faaliyetlerini planlamak ve yürütmek. 

4) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

e) Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı: 

1) Genel Müdürlüğün görev alanıyla ilgili bilgi sistemleri kurmak, işletmek ve işlettirmek. 

2) Bu Kanun kapsamındaki kişisel verilerin alınması, korunması, saklanması ve kullanılmasına ilişkin altyapı iş ve işlemlerini yürütmek. 

3) Genel Müdürlük birimleri arasında haberleşmeyi yürütmek, elektronik evrakın kayıt, tasnif ve dağıtımını sağlamak, bilişim ve haberleşme ihtiyaçları ile bağlantılı yazılımları temin etmek, oluşturmak ve geliştirmek. 

4) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

f) Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı: 

1) Genel Müdürlüğün görev alanıyla ilgili konularda diğer ülkeler ve uluslararası alanda faaliyet gösteren kuruluşlarla iletişim ve işbirliğini yürütmek, gerekli bağlantıyı ve eşgüdümü sağlamak, yeni işbirliği alanlarına yönelik çalışmalar yapmak. 

2) Genel Müdürlüğün görev ve faaliyet alanına giren konularda Avrupa Birliği ile ilişkilerin yürütülmesini sağlamak. 

3) Genel Müdürlük personelinin yurtdışında geçici görevlendirilmeleriyle ilgili işlemleri yürütmek. 

4) Genel Müdürlüğün görev alanıyla ilgili ülkeye gelen yabancı heyet ve yetkililerin ziyaretlerini programlamak, uluslararası toplantı, konferans, seminer ve benzeri faaliyetlerin düzenlenmesiyle ilgili çalışma yapmak, eşgüdümü sağlamak. 

5) Genel Müdürlüğün görev alanına giren konularda yabancı ülkelerde gerçekleşen faaliyet ve gelişmeleri izlemek. 

6) Türkiye’deki diplomatik temsilciliklerde göç konularında görev yapan yetkililerle temasları yürütmek. 

7) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

<br> g) Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı: 

1) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 15 inci maddesi ve diğer mevzuatla strateji geliştirme ve malî hizmetler birimlerine verilen görevleri yapmak. 

2) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

ğ) Hukuk Müşavirliği: 

1) 26/9/2011 tarihli ve 659 sayılı Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre hukuk birimlerine verilen görevleri yapmak. 

2) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

h) İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı: 

1) Genel Müdürlüğün insan gücü politikası ve planlaması ile insan kaynakları sisteminin geliştirilmesi ve performans ölçütlerinin oluşturulması konusunda çalışmalar yapmak ve tekliflerde bulunmak. 

2) Genel Müdürlük personelinin atama, nakil, terfi, emeklilik ve benzeri özlük işlemlerini yürütmek. 

3) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

ı) Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı: 

1) 5018 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde kiralama ve satın alma işlerini yürütmek, temizlik, güvenlik, aydınlatma, ısıtma, onarım, taşıma ve benzeri hizmetleri yapmak veya yaptırmak. 

2) Genel Müdürlüğün taşınır ve taşınmazlarına ilişkin işlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek. 

3) Genel evrak ve arşiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek. 

4) Genel Müdürlük sivil savunma ve seferberlik hizmetlerini planlamak ve yürütmek. 

5) 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununa göre yapılacak bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru bir şekilde sonuçlandırmak üzere gerekli tedbirleri almak. 

6) Merkezler ve insan ticareti mağdurları sığınma evleri kurmak, işletmek veya işlettirmek. 

7) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

i) Eğitim Dairesi Başkanlığı: 

1) Genel Müdürlüğün görev alanıyla ilgili eğitim faaliyetlerini planlamak ve uygulamak. 

2) Bilimsel nitelikli yayınlar yapmak. 

3) Seminer, sempozyum, konferans ve benzeri etkinlikler düzenlemek. 

4) Ulusal ve uluslararası yayın, mevzuat, mahkeme kararları ile diğer bilgi ve belgeleri izlemek, derlemek ve ilgili dairelere bildirmek. 

5) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak. 

<br> '''Taşra teşkilatı''' 

'''MADDE 114- '''(1) Genel Müdürlük, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde taşra teşkilatı kurmaya yetkilidir. 

<br> '''Yurtdışı teşkilatı''' 

'''MADDE 115-''' (1) Genel Müdürlük, 13/12/1983 tarihli ve 189 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Yurtdışı Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname esaslarına uygun olarak yurtdışı teşkilatı kurmaya yetkilidir. 

<br> (2) Büyükelçiliklerde görev alan göç müşavirlerinin görevleri şunlardır: 

a) Görevli oldukları ülkelerdeki kurum ve kuruluşlarla Genel Müdürlük arasında göç alanına ilişkin işbirliği ve koordinasyonu sağlamak. 

b) Genel Müdürlüğün görev alanına giren konulardaki gelişmeleri izlemek ve Genel Müdürlüğe iletmek. 

c) Bulundukları ülkeyle ülkemiz arasında göç alanındaki mevzuatın uygulanmasını takip etmek, 

ç) Düzensiz göçe konu yabancıların sınır dışı edileceği veya gönüllü geri dönüşlerinin sağlanacağı ülkelerde bu faaliyetleri kolaylaştırmak amacıyla gerekli temas ve bağlantıları kurmak. 

d) Menşe ülke bilgilerine ilişkin işlemleri yürütmek. 

e) Genel Müdürlükçe insan ticaretiyle mücadele ve mağdurların korunması alanına ilişkin olarak verilecek görevleri yapmak. 

f) Görevli oldukları ülkelerle müştereken yürütülecek göç ve insan ticaretiyle mücadele ve mağdurların korunması alanına ilişkin proje tekliflerini önermek, hazırlamak ve yürütülen projeleri takip etmek. 

g) Genel Müdürlükçe verilecek diğer görevleri yapmak. 

(3) Konsolosluklarda görev alan göç ataşelerinin görevleri şunlardır: 

a) Konsolosluklara yapılacak vize ve ikamet izni başvurularını almak ve sonuçlandırmak. 

b) Başvurularla ilgili bilgi ve belge toplamak, eksik bilgi ve belgeleri yabancıdan talep etmek, gerektiğinde ilgiliyle mülakatlar yaparak değerlendirmek ve bunları kayıt altına almak. 

c) Konsolosluklarca karara bağlanabilecek vize başvurularını doğrudan, ikamet izni başvuruları ile Genel Müdürlüğün kararını gerektiren vize başvurularını ise Genel Müdürlüğün kararını aldıktan sonra konsolosun onayına sunmak. 

ç) Türkiye’den sınır dışı edilecek veya gönüllü geri dönecek yabancıların, gidecekleri ülkedeki iş ve işlemlerinde yardımcı olmak. 

d) Görev yaptıkları ülkede göç konuları ile ilgili gelişmeleri takip etmek ve yıllık raporlar hazırlamak. 

e) Göç alanına ilişkin konsoloslar tarafından verilen diğer görevleri yürütmek. 

f) Genel Müdürlükçe verilecek diğer görevleri yürütmek. 

<br> '''Çalışma grupları''' 

'''MADDE 116- '''(l) Genel Müdürlük merkez teşkilatında, hizmetlerin yürütülebilmesi amacıyla, birim amirlerinin teklifi ve Genel Müdürün onayıyla çalışma grupları oluşturulabilir. Gruplar, Genel Müdür tarafından görevlendirilecek bir uzmanın eşgüdümünde faaliyet gösterir. Çalışma gruplarının çalışma usûl ve esasları Bakan onayıyla yürürlüğe girer. 

<br> '''Yöneticilerin sorumlulukları ve yetki devri''' 

'''MADDE 117-''' (1) Genel Müdürlüğün her kademedeki yöneticileri, görevlerini mevzuata, stratejik plan ve programlara, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarına uygun olarak yürütmekten üst kademelere karşı sorumludur. 

(2) Genel Müdür ve her kademedeki Genel Müdürlük yöneticileri, sınırları açıkça belirtilmek ve yazılı olmak şartıyla yetkilerinden bir kısmını alt kademelere devredebilir. Yetki devri, uygun araçlarla ilgililere duyurulur. 

<br> '''Koordinasyon ve işbirliği''' 

'''MADDE 118-''' (1) Genel Müdürlük, görevleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla yetkilidir. 

(2) Genel Müdürlüğün bu Kanun kapsamındaki her tür bilgi ve belge talebi, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından geciktirilmeden yerine getirilir. 

<br> '''Düzenleme yetkisi''' 

'''MADDE 119- '''(1) Genel Müdürlük, görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda idarî düzenleme yapmaya yetkilidir. 

<br> 
<center>'''DÖRDÜNCÜ BÖLÜM'''</center> <center>'''Sürekli Kurul ve Komisyonlar ile Geçici Komisyonlar'''</center> 
<br> '''Sürekli kurul ve komisyonlar''' 

'''MADDE 120-''' (1) Genel Müdürlüğün sürekli kurul ve komisyonları şunlardır: 

a) Göç Danışma Kurulu. 

b) Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonu. 

c) Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu. 

(2) Sürekli kurul ve komisyonların üyelerinin yeterlilikleri, olağan ve olağanüstü toplantılarının yer ve zamanı ile çalışma ve karar verme usûl ve esasları ile kurul ve komisyonlara ilişkin diğer hususlar yönetmelikle belirlenir. 

(3) Sürekli kurul ve komisyonların sekretaryası ve destek hizmetleri Genel Müdürlük tarafından sağlanır. 

<br> '''Göç Danışma Kurulu''' 

'''MADDE 121- '''(1)Göç Danışma Kurulu, Bakanlık Müsteşarı veya görevlendireceği müsteşar yardımcısının başkanlığında, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Avrupa Birliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik ve Dışişleri bakanlıklarının temsilcileri, Genel Müdür, genel müdür yardımcıları, Yabancılar Dairesi, Uluslararası Koruma Dairesi, İnsan Ticareti Mağdurlarını Koruma Dairesi, Uyum ve İletişim Dairesi ve Göç Politika ve Projeleri Dairesi başkanları, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilcisi, Uluslararası Göç Örgütü Türkiye Temsilcisi, göç konularıyla ilgili beş öğretim elemanı ve göç alanında çalışmalarda bulunan beş sivil toplum kuruluşu temsilcisinden oluşur. Kurul toplantılarına Başkan tarafından, yurtiçi ve yurtdışından göç alanında uzman kişiler çağrılarak görüşleri alınabilir. Kurul yılda iki kez olağan olarak toplanır. Kurul, ayrıca Başkanın çağrısı üzerine her zaman olağanüstü toplanabilir. Toplantı gündemi, Başkan tarafından belirlenir. 

(2) Öğretim elemanları ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri, Bakanlıkça belirlenecek usûl ve esaslar çerçevesinde seçilir. 

(3) Kurulun görevleri şunlardır: 

a) Göç uygulamalarını izlemek ve önerilerde bulunmak. 

b) Göç alanında yapılması planlanan yeni düzenlemeleri değerlendirmek. 

c) Göç politikaları ve hukuku alanında bölgesel ve uluslararası gelişmeleri değerlendirmek ve bu gelişmelerin Türkiye’ye yansımalarını incelemek. 

ç) Göçle ilgili mevzuat çalışmalarını ve uygulamalarını değerlendirmek. 

d) Göç alanında çalışmalar yapmak üzere alt komisyonlar kurmak, komisyon çalışmaları sonrasında ortaya çıkacak raporları değerlendirmek. 

(4) Kurulun tavsiye niteliğindeki kararları, Genel Müdürlük ile kamu kurum ve kuruluşlarınca değerlendirilir. 

<br> '''Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonu''' 

'''MADDE 122- '''(1) Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonu, Genel Müdürlük temsilcisi başkanlığında, Adalet ve Dışişleri bakanlıklarınca görevlendirilen birer temsilci ve bir göç uzmanından oluşur. Komisyona, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilciliği temsilcisi gözlemci olarak katılmak üzere davet edilebilir. Genel Müdürlük merkez veya taşra teşkilatında, bir veya birden fazla komisyon kurulabilir. Genel Müdürlük temsilcisi ve göç uzmanı iki yıl, diğer üyeler ise en az bir yıl için asıl ve yedek olmak üzere belirlenir. Komisyon başkan ve üyelerine, görevleri süresince ek görev verilmez. 

(2) Komisyonun görevleri şunlardır: 

a) İdarî gözetim kararları ve kabûl edilemez başvurularla ilgili kararlar ile hızlandırılmış değerlendirme sonucu verilen kararlar hariç, uluslararası koruma başvuruları hakkında verilen kararlar ile başvuru ve uluslararası koruma statüsü sahibi hakkındaki diğer kararlara karşı itirazları değerlendirmek ve karar vermek. 

b) Uluslararası korumanın sona ermesi ya da iptaline yönelik kararlara karşı itirazları değerlendirmek ve karar vermek. 

(3) Komisyonlar, doğrudan Genel Müdürün koordinasyonunda çalışır. 

<br> '''Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu''' 

'''MADDE 123- '''(1)Düzensiz Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu, Bakanlık Müsteşarı veya görevlendireceği müsteşar yardımcısı başkanlığında, Genelkurmay Başkanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik ve Dışişleri bakanlıkları ile Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, kolluk birimleri ve Genel Müdürlük temsilcilerinden oluşur. 

(2) Kurul toplantılarına, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının merkez ve taşra birimleri, sivil toplum kuruluşları, uluslararası kuruluş temsilcileri ile konuyla ilgili uzmanlar çağrılabilir. Kurul, gündemli olarak altı ayda bir toplanır. Kurul, ayrıca Başkanın çağrısı üzerine her zaman olağanüstü toplanabilir. Toplantı gündemi, üyelerin görüşü alınmak suretiyle Başkan tarafından belirlenir. 

(3) Kurulun görevleri şunlardır: 

a) Düzensiz göçle etkin şekilde mücadele edilebilmesi amacıyla kolluk birimleri ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlanmak. 

b) Yasadışı olarak Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış yollarını tespit ederek önlemler geliştirmek. 

c) Düzensiz göçe yönelik tedbirleri geliştirmek. 

ç) Düzensiz göçle mücadele alanında mevzuat oluşturma ve uygulama çalışmalarını planlamak ve uygulanmasını izlemek. 

(4) Kurulun kararları, kamu kurum ve kuruluşlarınca öncelikle değerlendirilir. 

<br> '''Geçici komisyonlar''' 

'''MADDE 124-''' (1) Genel Müdürlük, görev alanına giren konularla ilgili olarak çalışmalarda bulunmak üzere Bakan onayıyla, kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ile konuyla ilgili uzmanların katılımıyla geçici komisyonlar oluşturabilir. 

(2) Geçici komisyonların oluşumu, üye sayısı, görevlendirme ve seçilme yeterlilikleri, olağan ve olağanüstü toplantılarının yer ve zamanı, çalışma, karar alma usûl ve esasları ile kurullarla ilgili diğer hususlar yönetmelikle belirlenir. 

<br> 
<center>'''BEŞİNCİ BÖLÜM'''</center> <center>'''Atama ve Personele İlişkin Hükümler'''</center> 
<br> '''Atama ve görevlendirme''' 

'''MADDE 125-''' (1) Genel Müdürlükte, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcısı kadrolarına müşterek kararla, diğer kadrolara Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan onayıyla atama yapılır. 

(2) Genel Müdürlüğün görev alanıyla ilgili konularda çalıştırılmak üzere bütün kamu kurum ve kuruluşlarının personeli, kendilerinin ve kurumlarının muvafakatiyle Genel Müdürlükte geçici olarak görevlendirilebilir. Görevlendirme, personelin aylık, ödenek, her tür zam ve tazminatlar ile diğer malî ve sosyal hak ve yardımları kendi kurumlarınca ödenmek kaydıyla yapılır. Bu şekilde görevlendirilen personel, kurumlarından aylıklı izinli sayılır, Genel Müdürlükte geçen hizmet süreleri meslekî kıdemlerinden kabûl edilir ve asıl kadrosuyla ilgisi devam eder. Bunların terfileri başkaca bir işleme gerek kalmaksızın süresinde yapılır. Görevlendirilecek personel sayısı, mevcut personelin yüzde otuzunu aşamaz. 

<br> '''Personele ilişkin hükümler''' 

'''MADDE 126-''' (1) Genel Müdürlük merkez teşkilatında Göç Uzmanı ve Göç Uzman Yardımcısı, taşra teşkilatında İl Göç Uzmanı ve İl Göç Uzman Yardımcısı istihdam edilebilir. 

(2) Göç Uzman Yardımcılığı ve İl Göç Uzman Yardımcılığına atanabilmek için, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan şartlara ek olarak hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme ve uluslararası ilişkiler alanında en az dört yıllık lisans eğitimi veren ve bunların dışında yönetmelikle belirlenen fakültelerden veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabûl edilen yurt içindeki ve yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak ve yapılacak özel yarışma sınavında başarılı olmak gerekir. Göç Uzman Yardımcılığı ve İl Göç Uzman Yardımcılığı yarışma sınavı, yazılı ve sözlü aşamalarından oluşur. 

(3) Göç Uzman Yardımcılarının mesleğe alınmaları, yarışma sınavı, tez hazırlama ve yeterlik sınavları ile uzmanlığa atanmaları hakkında 657 sayılı Kanunun ek 41 inci maddesi hükümleri uygulanır. 

(4) İl Göç Uzman Yardımcılığına atananlar, en az üç yıl fiilen çalışmak kaydıyla açılacak yeterlik sınavına girme hakkını kazanırlar. Sınavda başarılı olamayanlar veya geçerli mazereti olmaksızın sınav hakkını kullanmayanlara, bir yıl içinde ikinci kez sınav hakkı verilir. İkinci sınavda başarı gösteremeyen veya sınav hakkını kullanmayanlar İl Göç Uzman Yardımcısı unvanını kaybederler ve durumlarına uygun memur unvanlı kadrolara atanırlar. İl Göç Uzmanı ve İl Göç Uzman Yardımcılarının mesleğe alınmaları, yarışma sınavı, komisyonların oluşumu, yetiştirilmeleri, yeterlik sınavları, atanmaları, eğitimleri, çalışma ve görevlendirilmelerine ilişkin usûl ve esaslar ile diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir. 

(5) Genel Müdürlükte özel bilgi ve uzmanlığı gerektiren işlerde sözleşmeyle yabancı uzman istihdam edilebilir. Bu personele ödenecek aylık ücretin net tutarı, birinci dereceli Göç Uzmanına malî haklar kapsamında ödenen aylık net tutarı geçmemek üzere Genel Müdür tarafından belirlenir ve bunlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. Bu şekilde istihdam edilecek personel sayısı, Genel Müdürlüğün toplam kadro sayısının yüzde birini geçemez ve bunların istihdamına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. 

(6) Genel Müdürlükte, Genel Müdür, Genel Müdür yardımcıları ile Göç Politika ve Projeleri Dairesi, Uyum ve İletişim Dairesi, Dış İlişkiler Dairesi, Strateji Geliştirme Dairesi ve Destek Hizmetleri Dairesi başkanları, mülkî idare amirliği hizmetleri sınıfından atanır veya görevlendirilir. 

'''Kadrolar''' 

'''MADDE 127-''' (1) Genel Müdürlüğün kadrolarının tespiti, ihdası, kullanımı ve iptali ile kadrolara ilişkin diğer hususlar, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre düzenlenir. 

<br> 
<center>'''ALTINCI BÖLÜM'''</center> <center>'''Çeşitli Hükümler'''</center> 
<br> '''Yürürlükten kaldırılan mevzuat''' 

'''MADDE 128- '''(1)15/7/1950 tarihli ve 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ile 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayılı Pasaport Kanununun 4 üncü, 6 ncı, 7 nci, 8 inci, 9 uncu, 10 uncu, 11 inci, 24 üncü, 25 inci, 26 ncı, 28 inci, 29 uncu, 32 nci, 33 üncü, 35 inci, 36 ncı, 38 inci ve ek 5 inci maddeleri, 5 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ile 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır. 

<br> '''Değiştirilen hükümler''' 

'''MADDE 129-''' (1) 5682 sayılı Pasaport Kanununun 34 üncü maddesinde yer alan “vatandaşlar ve yabancılara” ibaresi “vatandaşlara” şeklinde değiştirilmiştir. 

<br> (2) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 88 inci maddesinin birinci fıkrasına (e) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bentler eklenmiştir: 

“(f) Uzun dönem ikamet izni bulunanlar, 

(g) İnsan ticareti suçunun mağduru olanlar.” 

<br> (3) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun; 

a) 36 ncı maddesinin “Ortak Hükümler” başlıklı bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendine “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzman Yardımcıları” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzman Yardımcıları, İl Göç Uzman Yardımcıları” ibaresi, “Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzmanlığına” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanlığına, İl Göç Uzmanlığına” ibaresi eklenmiştir. 

b) 152 nci maddesinin “II– Tazminatlar” kısmının “A– Özel Hizmet Tazminatı” bölümünün (ğ) bendine “Yükseköğretim Kurulu Uzmanları” ibaresinden sonra gelmek üzere “, Göç Uzmanları” ibaresi, (h) bendine “İçişleri Bakanlığı İl Planlama Uzmanları,” ibaresinden sonra gelmek üzere “İl Göç Uzmanları,” ibaresi eklenmiştir. 

c) Eki (I) sayılı Ek Gösterge Cetvelinin “I- Genel İdare Hizmetleri Sınıfı” bölümünün (g) bendine “Avrupa Birliği İşleri Uzmanları,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç Uzmanları,” ibaresi, (h) bendine “İçişleri Bakanlığı Planlama Uzmanları,” ibaresinden sonra gelmek üzere “İl Göç Uzmanları,” ibaresi eklenmiştir. 

<br> (4) 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasına (d) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiştir: 

“e) Göç İdaresi Genel Müdürlüğü.” 

<br> (5) 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun; 

a) 5 inci maddesinin birinci fıkrasında geçen “ikamet izninin süresi ile” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır. 

b) 8 inci maddesinin birinci fıkrasına (h) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bent eklenmiştir. 

“ı) Uluslararası koruma başvurusunda bulunan ve İçişleri Bakanlığınca şartlı mülteci statüsü verilen yabancı ve vatansız kişilere,” 

<br> c) 12 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“Yabancılar, ilk çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluklarına yapar. Konsolosluk, bu başvuruları doğrudan Bakanlığa iletir. Bakanlık, ilgili mercilerin görüşlerini alarak 5 inci maddeye göre başvuruları değerlendirir; durumu uygun görülen yabancılara çalışma izni verir. Yabancılar, konsolosluklardan almış oldukları çalışma izinlerinde belirtilen süre kadar Türkiye’de kalıp çalışabilir.” 

ç) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“(c)İçişleri Bakanlığının olumsuz görüş bildirmesi,” 

d) 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“(a) Yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmış olması veya Türkiye’ye girişinin yasaklanması,” 

<br> (6) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayılı cetvele 54 üncü sırasından sonra gelmek üzere “55) Göç İdaresi Genel Müdürlüğü” sırası eklenmiştir. 

<br> (7) 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun; 

a) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (bb) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“bb) Yabancılar kütüğü: Türkiye'de Vatansız Kişi Kimlik Belgesi alanlar ve herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni verilenlerle, yasal olarak bulunan yabancılardan yabancılar kimlik numarası talep edenlerin kayıtlarının tutulduğu kütüğü,” 

b) 8 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“(1) Türkiye'de herhangi bir amaçla en az doksan gün süreli ikamet izni alan yabancılar, Genel Müdürlükçe yabancılar kütüğüne kayıt edilir. Ancak, Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancılar da talep etmeleri hâlinde yabancılar kütüğüne kayıt edilir. Bu kütüğe kayıt edilen yabancılar, her tür nüfus olayını nüfus müdürlüklerine beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensupları bu hükmün dışındadır.” 

<br> (8) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun; 

a) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (27) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“27) Uluslararası koruma başvurusu veya statüsü sahibi ve vatansız kişi: İçişleri Bakanlığı tarafından başvuru sahibi, mülteci, ikincil koruma veya şartlı mülteci statüsü sahibi veya vatansız olarak tanınan kişileri,” 

b) 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (2) numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

“2) Uluslararası koruma başvurusu veya statüsü sahibi ve vatansız olarak tanınan kişiler,” 

c) 61 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendindeki “vatansız ve sığınmacı sayıldıkları” ibaresi “uluslararası koruma başvurusu yaptıkları veya uluslararası koruma statüsü aldıkları veya vatansız kişi sayıldıkları” şeklinde değiştirilmiştir. 

<br> (9) Ekli (1), (2) ve (3) sayılı listelerde yer alan kadrolar ihdas edilerek, 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvele “Göç İdaresi Genel Müdürlüğü” bölümü olarak eklenmiştir. 

<br> (10) 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelin 9 uncu sırasına “Basın-Yayın ve Enformasyon,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Göç İdaresi,” ibaresi eklenmiştir. 

'''Atıf yapılan hükümler''' 

'''MADDE 130-''' (1) Diğer mevzuatta, 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanuna yapılmış olan atıflar, bu Kanuna yapılmış sayılır. Diğer mevzuatta geçen yabancılara mahsus “ikamet tezkeresi” ibaresinden, bu Kanundaki “ikamet izni” anlaşılır. 

<br> '''Geçiş hükümleri''' 

'''GEÇİCİ MADDE 1- '''(1) Genel Müdürlüğün görev alanına giren konularla ilgili Emniyet Genel Müdürlüğünce tutulan dosya, yazılı ve elektronik ortamdaki kayıt ve diğer dokümanlar ile bilgi sistemleri, elektronik projeler ve veri tabanları Genel Müdürlüğe ve ilgili taşra birimlerine kademeli olarak devredilir. Devre ilişkin olarak, Emniyet Genel Müdürlüğü ile Genel Müdürlük arasında bu maddenin yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde protokol yapılır ve Bakan onayıyla yürürlüğe girer. 

(2) Bu Kanunun yayımından itibaren bir yıl sonra merkezlere ait taşınırlar hiçbir işleme gerek kalmaksızın Genel Müdürlüğe devredilmiş, taşınmazlar ise hiçbir işleme gerek kalmaksızın Genel Müdürlüğe tahsis edilmiş sayılır. Devir nedeniyle yapılan işlemler, harçlardan, düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır. Bu Kanunun uygulanmasında taşınır devri ile taşınmazların tahsisi ve benzeri hususlarda ortaya çıkabilecek sorunları gidermeye Bakan yetkilidir. 

(3) Genel Müdürlüğün 2011 malî yılı harcamaları için gereken ödenek ihtiyacı, 21/12/2011 tarihli ve 6260 sayılı 2012 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine göre karşılanır. 31/12/2013 tarihine kadar Göç İdaresi Genel Müdürlüğü adına ihdas edilen kadroların yüzde ellisini geçmemek üzere, 6260 sayılı Kanundaki sınırlamalara tâbi olmadan atama yapılabilir. 

(4) Bu Kanunda belirlenen esaslara göre Genel Müdürlüğün taşra teşkilatlanmasının tamamlanacağı tarihe kadar, yürütülmekte olan görev ve hizmetler daha önce bu görev ve hizmetleri yapmakta olan birimler veya personel tarafından yapılmaya devam edilir. Genel Müdürlük, ilgili yerlerdeki teşkilatlanmanın tamamlandığı tarihte söz konusu birimlerde görev yapmakta olan personeli, 125 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sayı sınırlamasına tâbi olmaksızın devir tarihinden itibaren üç yılı aşmamak üzere anılan maddeye göre istihdam edebilir. 

(5) Genel Müdürlük, merkez teşkilatında görev yapmak üzere, Emniyet Genel Müdürlüğü Yabancılar Hudut İltica Dairesi Başkanlığı ile il emniyet müdürlüklerinin ilgili şubelerinde en az iki yıl süreyle görev yapmış personeli, 125 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sayı sınırlamasına tâbi olmaksızın bu maddenin yayımı tarihinden itibaren üç yıl süreyle anılan maddeye göre istihdam edebilir. 

(6) Bu Kanunun İkinci Kısmının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde valiliklere yazılı olarak müracaat eden yabancılar, bu Kanunda ikamet izinleriyle ilgili kendilerine tanınan haklardan yararlandırılır. 

(7) Bu Kanunun Üçüncü Kısmının yürürlüğe girdiği tarihten önce, 14/9/1994 tarihli ve 94/6169 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca statü verilenlere bu Kanunda belirtilen statülerine göre işlem yapılır, başvuru yapanların işlemleri ise bu Kanuna göre sonuçlandırılır. Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren Üçüncü Kısmın yürürlüğe girdiği tarihe kadar, anılan Yönetmelik uyarınca statü verilenler ile başvuru yapanlardan ikamet izni harcı alınmaz. 

(8) Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur. 

'''Yürürlük''' 

'''Madde 131-''' (1)Bu Kanunun Beşinci Kısmı yayımı tarihinde, diğer hükümleri yayımı tarihinden bir yıl sonra yürürlüğe girer. 

<br> '''Yürütme''' 

'''MADDE 132-''' (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 

<br> 
<center>'''(I) SAYILI CETVEL'''</center> <center>'''GÖÇ İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞKİLATI'''</center> 
<br> 

{| style="border-spacing:0;"
|-
| colspan="2" style="border-top:0.092cm double #c0c0c0;border-bottom:0.092cm double #c0c0c0;border-left:0.092cm double #c0c0c0;border-right:none;padding:0.026cm;" | <center>'''Genel Müdür'''</center> 
| style="border-top:0.092cm double #c0c0c0;border-bottom:0.092cm double #c0c0c0;border-left:0.092cm double #c0c0c0;border-right:none;padding:0.026cm;" | <center>'''Genel Müdür Yardımcısı'''</center> 
| style="border:0.092cm double #c0c0c0;padding:0.026cm;" | '''Hizmet Birimleri'''
|-
| style="border-top:0.092cm double #c0c0c0;border-bottom:0.092cm double #c0c0c0;border-left:0.092cm double #c0c0c0;border-right:none;padding:0.026cm;" | Genel Müdür 
| colspan="2" style="border-top:0.092cm double #c0c0c0;border-bottom:0.092cm double #c0c0c0;border-left:0.092cm double #c0c0c0;border-right:none;padding:0.026cm;" | Genel Müdür Yardımcısı 
Genel Müdür Yardımcısı 

| style="border:0.092cm double #c0c0c0;padding:0.026cm;" | # Yabancılar Dairesi Başkanlığı 
#Uluslararası Koruma Dairesi Başkanlığı 
#İnsan Ticareti Mağdurlarını Koruma Dairesi Başkanlığı 
#Göç Politika ve Projeleri Dairesi Başkanlığı 
#Uyum ve İletişim Dairesi Başkanlığı 
#Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı 
#Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı 
#Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı 
#Hukuk Müşavirliği 
#İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı 
#Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı 
#Eğitim Dairesi Başkanlığı

<br> 

|}

{| style="border-spacing:0;"
|-
| colspan="13" style="border:none;padding-top:0cm;padding-bottom:0cm;padding-left:0.123cm;padding-right:0.123cm;" | <center><br></center>
|}

{{Hukuki_Metinler}} 

[[Category:Yabancılar_ve_Uluslararası_Koruma_Kanunu]]