TİHEK - Malatya Beydaği Geçici Barinma Merkezi Ziyareti Raporu (No: 2019/04)
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Şubat 2019'da yayınlanan "Malatya Beydaği Geçici Barinma Merkezi Ziyareti (No: 2019/04)" Raporu .
Raporun Türkçe tam metnini pdf formatında indirmek için tıklayınız.
---
GİRİŞ
1. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK); 6701 sayılı Kanunla, insan onurunu temel alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek üzere kurulmuştur.
2. Türkiye, 14 Eylül 2005 tarihinde İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler (BM) Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokolü (OPCAT) imzalamıştır. 2011 tarihinde onaylayarak yürürlüğe giren ve Türkiye açısından bağlayıcılık kazanan OPCAT’in amacı: “bağımsız uluslararası ve ulusal organların, işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele ya da cezayı önlemek için, kişilerin özgürlüklerinden mahrum bırakıldığı yerlere düzenli ziyaretlerde bulunacağı bir sistem kurmaktır.”
3. 6701 sayılı TİHEK Kanununun 9/1-ı bendi uyarınca OPCAT hükümleri çerçevesinde Ulusal Önleme Mekanizması (UÖM) olarak görev yapmak Kurumun görevleri arasında bulunmaktadır. Kanunun 2/1-k bendine göre UÖM: “İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokol hükümleri çerçevesinde kişilerin özgürlüklerinden yoksun bırakıldığı yerlere düzenli ziyaretler yapmak üzere oluşturulan sistemi” ifade etmektedir.
4. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu da (TİHEK), kuruluş kanunu olan 6701 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının (ı) bendi gereği Ek İhtiyari Protokol hükümleri çerçevesinde ulusal önleme mekanizması (UÖM) olarak görev yapmaktadır. Bu çerçevede aynı maddenin (j) bendinde Kurumun, özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerlere haberli veya habersiz düzenli ziyaretler gerçekleştirmek görev ve yetkisine sahip olduğu ifade edilmiştir.
5. Türkiye’de geçici barınma merkezlerinin hukuki, fiziki standartlar ve işletilmesine ilişkin esaslar 22.10.2014 tarihli 29153 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Geçici Koruma Yönetmeliği” ve buna dayanılarak çıkarılan “Geçici Barınma Merkezlerinin Kurulması, Yönetimi ve İşletilmesi Hakkında Yönerge” ile belirlenmiştir.
6. 6701 sayılı TİHEK Kanununun 9/1-j bendinde, kurumun özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişilerin bulundukları yerlere haberli veya habersiz düzenli ziyaretler gerçekleştirmek görevini haiz olduğu ifade edilmiştir. Bu bağlamda geçici barınma merkezlerine ziyaret gerçekleştirme TİHEK’in görev ve yetki alanına girmektedir. Bu görevin ifası kapsamında, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulunun ziyaretlerin hangi sıklıkla gerçekleştirileceğine ilişkin 2018-07 sayılı kararı ve 09/10/2018 tarih ve 3732 sayılı Başkanlık Makamı Oluru üzerine 11 Ekim 2018 tarihinde Malatya Beydağı Geçici Barınma Merkezine haberli bir ziyaret düzenlenmiştir.
7. TİHEK’in karar organı olan “İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu” Üyesi Mehmet ALTUNTAŞ eşliğindeki heyette; Koordinatör Mehmet BAYHAN, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanları Mehmet AKTAŞ ve Nesrin ÖZTÜRK, Sosyal Hizmet Uzmanı Şeyma GÜNDÜR ve Anasınıfı Öğretmeni ve Eğitimci Gülen DİNÇER ve Malatya İl Sağlık Müdürlüğünden talebimiz üzerine görevlendirilen Tıp Doktoru Meltem YİĞİT ve Psikolog Abdullah YÜKSELER yer almıştır.
8. Bu rapor, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) tarafından Malatya Beydağı Geçici Barınma Merkezine gerçekleştirilen izleme ziyareti neticesinde edinilen tespit, gözlem ve görüşmelerin ulusal ve uluslararası normlar bağlamında değerlendirilmesini ihtiva etmektedir.
9. Raporda yer alan değerlendirmelere esas teşkil eden Standartların belirlenmesinde, başta İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Birleşmiş Milletler (BM) İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme ve bu Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol (OPCAT), BM Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi, 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi, Avrupa İşkencenin ve İnsanlık dışı veya Onur kırıcı Ceza veya Muamelenin Önlenmesi Komitesi (European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment/CPT) Standartları ve Genel Raporları, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ile Anayasa ve Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, 22.10.2014 tarihli “Geçici Koruma Yönetmeliği”, “Geçici Barınma Merkezlerinin Kurulması, Yönetimi ve İşletilmesi Hakkında Yönerge” ve diğer ilgili kanun ve yönetmelikler esas alınmıştır.
---
|