No:80 Bir Koruma Çerçevesine Bağlı Kapsamlı Ve Bölgesel Yaklaşımlar
|
No: 80 (XLVII) – 1996
BİR KORUMA ÇERÇEVESİNE BAĞLI KAPSAMLI VE BÖLGESEL YAKLAŞIMLAR
Yürütme Komitesi,
Kitlesel zorunlu yerinden edilmenin altında yatan nedenlerin karmaşık ve birbiri ile ilintili olduğunu ve silahlı çatışma, yoksulluk ve ekonomik sorunlar, politik çatışmalar, etnik ve topluluklar arası gerginlikler ve çevresel tahkir (küçümseme) de dahil olmak üzere çok sayıda insan hakları ihlalini kapsadığını ve uluslararası topluluğun bu nedenlere kararlı ve hassas bir biçimde eğilmesi gerektiğini kabul ederek,
Bu bağlamda Gönüllü Geri Dönüş ile ilgili olan ve nedenlerin getirilecek çözümler açısından önemli olduğunu ve uluslararası çabaların bir yandan da mülteci hareketlerinin nedenlerinin ortadan kaldırılmasına yöneltilmesi gerektiğini belirten 40 (XXXVI) No’lu kararı yeniden onaylayarak; ayrıca mülteci akışının önlenmesine ilişkin en temel koşulun, konu ile doğrudan ilgili Devletlerin mülteci hareketlerinin merkezinde yer alan nedenlere eğilmek amacıyla yeterli politik irade kullanması olduğunu vurgulayarak,
Yüksek Komiser’i, ihtiyacı olan herkese uluslararası koruma sağlama hedefine ulaşmanın yanı sıra zorunlu nüfus hareketlerinin karmaşık sorunlar doğurduğu özel alanlarda söz konusu olabilecek olasılık ve insiyatifleri kapsayan karşılıklı görüşmelere girme konusunda teşvik etmeye yönelik çabalarını yeniden gündeme getirerek,
Söz konusu durumların önlenmesi ve çözümlenebilmesinin BMMYK’nın yetki ve kapasitesini aşabileceğini kaydederek,
Ayrıca kendi ülkesinde yerinden edilmiş kişilerin hukuki anlamda kendi ülkelerinin yetki sınırları içinde kaldıklarını ve kendi sağlık ve korumaları ile ilgili temel sorumluluğun ilgili Devlete ait olduğunu belirterek,
İnsanların çekmekte olduğu acılara ek olarak zorunlu yerinden edilmenin önemli bölge içi sorunlara neden olabileceğinin ve bu durumun bölge düzeyindeki güvenlik ve istikrarı etkileyebileceğinin bilincinde olarak,
Uluslarararası topluluğun, temel nedenlerin ele alınması, acil durum hazırlıklılığı ve tepkisinin güçlendirilmesi, etkin koruma sağlama ve kalıcı çözümler elde etmek de dahil olmak üzere mülteci ve yerinden edilmiş kişilere ilişkin sorunlara daha kapsamlı bir biçimde yaklaşmasının arzu edilir bir durum olduğunu belirterek,
(a)Devletlerin, insanları korku içinde kaçmaya zorlamayacak koşulların elde edilmesi, sığınma kurumunun desteklenmesi, gönüllü geri dönüşü sağlayacak koşulların yaratılması, temel insani ihtiyaçların karşılanmasına yönelik adımların atılması ve kitlesel mülteci olgusunun en ağırlıklı biçimde görüldüğü ülkelerle işbirliğinde bulunulmasına ilişkin sorumluluğunu vurgulamaktadır;
(b)Özellikle CIREFCA süreci, Kapsamlı Eylem Planı ve Mozambik’e Geri Dönüş, gibi sığınma ülkelerinin yanı sıra menşe ülkelerde de mevcudiyeti ve etkinlikleri ile önemli bir rol üstlenmiş olan BMMYK’nın kapsamlı yaklaşımının değerini yeniden onaylamakta; ve Yüksek Komiser’in, tüm önemli taraflar arasındaki diyaloğu geliştirmek, aralarındaki iletişimi kolaylaştırmak ve bir aracı ya da iletişim aracı görevini üstlenmek de dahil olmak üzere insiyatif göstererek gönüllü geri dönüşü sağlama konusunda yetkilendirilmiş olduğunu hatırlatmaktadır;
(c)Zorunlu biçimde yerinden edilmenin, mevcut nedenlerin politik yönünü kapsayıcı bir biçimde ele alınması konusunda önceki yaklaşımlarla sergilenmiş olan bölgesel yardımlaşmanın değerinin altını çizmektedir;
(d)Bu tür yaklaşımlar için bir şablon söz konusu olmadığı halde, korumaya yönelik sorunların, çözüme yönelik tüm süreci yönetmesi ve standartların devamlı olarak uygulanması gerektiğini hatırlatmaktadır;
(e)Devletleri, birbirleri ile ve mümkünse uluslararası örgütlerle koordinasyon ve işbirliği içinde, bazı yerinden edilme sorunlarına korumaya dayalı kapsamlı yaklaşımlar geliştirmeye özendirmekte ve bu tür yaklaşımların temel ögeleri olarak aşağıdaki maddeleri tanımlamaktadır:
(i)işkence ve diğer zalim, insanlıkdışı ve tahkir edici uygulama ve cezalardan uzak olma özgürlüğünün yanı sıra yaşama, özgürlük ve güvenlik hakkı da dahil olmak üzere tüm insan haklarının korunması; kişinin ülkesini terk etme ve geri dönme özgürlüğü; azınlıkların korunması da dahil olmak üzere ayrımcılık yapılmaması ilkesi; ve vatandaşlık hakkı
(ii)ulusal yasal ve kanuni kapasite oluşturma yöntemi yoluyla hukuk kurallarının teşviki
(iii)asli non-refoulement ilkesi de dahil olmak üzere sığınma kurumuna saygı ve ihtiyacı olan herkese uluslararası koruma sağlama
(iv)uluslararası dayanışmayı ve sorumluluk paylaşımını güçlendirecek tedbirler
(v)uzun vadeli sürdürülebilir gelişime destek
(vi)ulusal kapasiteyi güçlendirerek gelişimsel yaklaşımları salıverilme aşaması ile bütünleştirmek
(vii)geri dönüşün sürdürülebilirliğini garantileyecek olan, rehabilitasyon, yeniden bütünleşme ve yeniden oluşturma tedbirlerine verilecek destek
(viii)özellikle yabancı düşmanlığına ve ırkçılığa karşı koymak amacıyla, hem evsahibi ülkeler hem de menşe ülkelerindeki mülteci ve göç sorunlarına ilişkin farkındalığı artırmaya yönelik kamu bilgisi
(ix)çatışma yerinden edilme sonucunda ortaya çıkabileceği için çatışma vakalarından kaçınma ya da bunları azaltmak üzere tasarımlanmış olan mekanizmaların oluşturulması ya da geliştirilmesi
(x)gerekli ve mümkün olduğu takdirde, özellikle çatışma üstü durumlarda çözümlerin kalıcı olması adına alınacak mütabakat tedbirleri
(xi)hem menşe ülkelerde hem de sığınma ülkelerinde, topluluk düzeyi de dahil olmak üzere barış ve insan haklarına yönelik eğitim
(f)BMMYK’yı, kapsamlı yaklaşımlar geliştirme ve Devletlerin, bu tür yaklaşımların nerede ve nasıl uygun ve gerekli olabileceğini daha sistematik bir biçimde araştırmalarına yardımcı olma konusunda destek ve ekspertiz sağlamaya davet etmektedir.
