No:74 Uluslararası Koruma Konulu Genel Karar
|
No. 74 (XLV) –1994
Yürütme Komitesi,
(a)Son zamanlarda mülteci akımı ve diğer cebri göçlerdeki krizlerde insanların acı çekmesi ve hayatlarını kaybetmelerinden duyulan derin kaygıyı ifade etmektedir;
(b)Yüksek Komiser’in uluslararası mülteci korumasını sağlamak ve mültecilerin kötü durumlarına zamanında ve kalıcı çözümler bulma konusundaki önemli işlevini gerçekleştirmesini daha da zorlaştıran son mülteci sorunlarının ölçeği ve karmaşıklığı karşısındaki endişeleri ifade etmektedir;
(c)Mültecilerin Statüsüne ilişkin 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’nün, mülteci koruması için oluşturulan uluslararası sistemin mihenktaşı olarak taşıdığı önemi tekrarlamakta ve Yüksek Komiser’in bu düzenlemelerin ayrı ayrı 35.Maddesi ve II. Maddesi uyarınca ve Ofis Tüzüğü gereğince söz konusu düzenlemeleri denetleme rolünün altını çizmektedir;
(d)Geçen yıl içinde, bu düzenlemelerin bir veya ikisine de taraf olan ülke sayısını 127’ye çıkaran Dominik Cumhuriyeti, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti ve Tacikistan’ın katılımını veya intikalini memnuniyetle karşıladığını belirterek, Birleşmiş Milletler’e üye ülke sayısının artık 189 olduğunu ifade etmekte ve mülteci sorununun küresel niteliğini göz önünde tutarak, henüz bu düzenlemelere taraf olmamış olan Devletleri taraf olmaya ve tüm Devletleri bu düzenlemelere tamamen uymaya çağırmaktadır;
(e)Devletlerin BMMYK ile işbirliği içinde mültecileri kabul ve misafir etmede ve onlara uluslararası koruma sağlamada göstermiş oldukları inancı memnuniyetle karşılamaktadır;
(f)Bazı durumlarda geri dönenler ve BMMYK için kaygı konusu olan diğer kişiler kadar mültecilerin de silahlı saldırı, cinayet, tecavüz ve kişisel güvenlikleri ile diğer asli haklarına karşı yapılan ihlal veya bulunulan tehditlere maruz kalmış olmasını ve zulüm riski olan yere geri gönderme olaylarının görülmesini ve bunların güvenli ortama erişmelerinin engellenmekte olmasını kınamaktadır;
(g)Devletlere, sığınmayı, uluslararası mülteci korumasının vazgeçilmez bir parçası olarak destekleyerek güçlendirmeleri, asli bir ilke olan zulüm riski olan yere geri göndermemeye uymaları ve kendi yargı alanları içinde bulunan mültecilerin güvenlik ve huzurunu temin etmek için her türlü çabayı gösterme çağrısında bulunmaktadır;
(h)Mültecilerin korunmasını teşvik etmede uluslararası dayanışma ve sorumluluk paylaşımının önemini vurgulamakta ve tüm Devletleri BMMYK ile etkin işbirliği içinde, çok sayıda mülteci ve sığınmacıyı kabul eden ve özellikle sınırlı kaynaklara sahip olan ülkelere yardım etme çabalarına katılmaya çağırmaktadır;
(i)Uluslararası koruma arayan herkesin, mülteci statüsünün belirlenmesi veya diğer mekanizmaların işlemesinde adil ve etkin muameleye erişiminin sağlanarak uluslararası koruma ihtiyacı içinde olan kişilerin tespiti ve koruma almasının sağlanmasının önemini belirtmektedir;
(j)Uluslararası koruma ihtiyacı içinde olmayan çok sayıda düzensiz göçmenin bulunduğu sığınma başvurularının belirli bölgelerde ciddi sorunlar yaratmaya devam ettiğini kaydetmekte ve bu bağlamda 71 No.lu (XLIV) (1993) kararın j, k ve l paragraflarını tekrar etmektedir;
(k)Uluslararası korumaya ihtiyacı olan çok sayıda kişinin yaşam veya özgürlüklerinin anlaşmazlık nedeniyle tehlike içinde olmasına bağlı olarak göç etmeye veya menşe ülkelerinin dışında kalmaya zorlandıklarını kaydetmektedir;
(l)Anlaşmazlığa bağlı olarak menşe ülkelerine güven içinde dönemeyen kişilerin 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’nün hükümleri uyarınca, belirli koşullar göz önüne alınarak mülteci olarak tanınabilecek veya tanınamayacak olduklarını, ancak yine de genellikle uluslararası koruma, insani yardım ve içinde bulundukları kötü durum karşısında bir çözüme ihtiyaç duyduklarını ifade etmektedir;
(m)Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun BMMYK’den, anlaşmazlık durumunun bir sonucu olarak menşe ülkelerinin dışında sığınma aramaya zorlanan kişilere koruma ve yardım sağlamasının sık sık istenmiş olduğunu hatırlatmaktadır ve Yüksek Komiser’in bu tür kişilere uluslararası koruma sağlamaya devam etmesini ve bu kişilerin cebri göçlerinden kaynaklanan sorunlara Genel Kurul kararlarına uygun şekilde çözüm aramasını desteklemekte ve tüm Devletleri Yüksek Komiser’in bu yönde göstereceği çabalara yardım ederek destek vermeye çağırmaktadır;
(n)Afrika ve Latin Amerika’da bölgesel düzenlemelerin, zulümden kaçan kişiler kadar silahlı çatışma ve sivil mücadelelerden kaçan mültecilerin de korunmasını sağladığını ve diğer bölgelerde, uluslararası koruma gerektiren ancak 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü kapsamında mülteci olarak tanınmayan veya bu düzenlemeleri kabul etmemiş ülkelerde bulunan kişilere genel olarak Devletler tarafından benimsenmiş olan belirli önlemler yoluyla ve BMMYK’nın tüm desteği alınarak koruma ve insani yardım sağlanmış olduğunu kaydetmektedir;
(o)İhtiyaç duyan herkese uluslararası korumanın sağlanması için daha başka önlemlerin araştırılmasının gereğini ifade etmektedir;
(p)Uluslararası korumaya ihtiyaç duyan kişilerin bu korumaya gerçekten kavuşabilmesini garanti altına alabilmek için ulusal politikaların bölgesel olarak uyumlu hale getirilmesinin önemini belirlemekte ve Devletleri bu amaca ulaşmada bölgesel düzeyde BMMYK ile istişare içinde olmaya çağırmaktadır;
(q)Yüksek Komiser’i ihtiyaç duyan herkese uluslararası koruma sağlamaya devam etme konusunda ve bu amaca ulaşmada ilkelerin oluşturulması, ortak eyleme geçilmesi gibi çalışmaları da içerebilecek birtakım önlemlerle ilgili istişare ve tartışmalara devam etme konusunda desteklemektedir;
(r)Yüksek Komiser tarafından Eski Yugoslavyadaki İnsani Krize Kapsamlı Tepki bağlamında, güvenlik içinde olma, temel insan haklarına saygı, zulüm riski olan yere geri göndermeye karşı korunma, koşullar izin verdiğinde menşe ülkesine güvenlik içinde geri dönme olarak tanımlanmış olan geçici korumanın, geniş ölçekli sığınma koşullarında çatışma veya zulüm durumu söz konusu olduğunda uluslararası korumayı geçici bir şekilde sağlamanın pragmatik ve esnek bir yolu olarak bir değer taşıdığını kaydetmektedir;
(s)Koruma Kararı (m) (1993) uyarınca, bölgesel anlamda kapsamlı bir şekilde önleme, koruma ve çözüm oluşturma konusunda Yüksek Komiser’in bir sığınma stratejisi olarak geçici koruma sağlamanın yollarını araştırmasını memnuniyetle karşılamakta ve bu konuda ilgili Hükümetler arasında daha ileri görüşmeler yapılarak, geçici korumanın süresi konusunun da ele alınmasını beklemektedir;
(t)Geçici korumadan yararlananların 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’nün hükümleri gereğince mülteci niteliği taşıyan kişiler ve bu niteliği taşımayan kişiler olabileceğini ve Devletler ile BMMYK'’ın geçici koruma sağlarken bu düzenlemelere göre mültecilere sağlanan korumayı azaltmaması gerektiğini belirtmektedir;
(u)BMMYK’yı, ilgili Hükümetlerle yakın işbirliği içinde çalışarak, geri dönmenin en uygun çözüm olarak değerlendirildiği durumlarda, gönüllü geri dönüş konusunda ve uluslararası koruma ihtiyacı ortadan kalktıktan sonra güvenli geri dönüş konusunda tavsiyelerde bulunmak da dahil olmak üzere, geçici koruma ve geri dönüşe yönelik diğer sığınma biçimlerinin uygulanması konusunda rehberlik sağlamaya ve bu rehberlik çalışmalarını koordine etmeye davet etmektedir;
(v)Uygun olduğunda, gönüllü geri dönüşün mülteci sorunları için en ideal çözüm olduğunu yeniden ifade etmekte ve menşe ülkelerini, sığınma ülkelerini, BMMYK’yı ve bir bütün olarak uluslararası camiayı, mültecilerin evlerine güvenlik içinde ve onurlu bir şekilde geri dönme haklarını özgürce kullanabilmelerini sağlamak üzere mümkün olan herşeyi yapmaya çağırmaktadır;
(w)Gönüllü geri dönüşe karşı çeşitli engellerle karşılaşıldığını ve bunların arasında hem sığınma ülkesinde hem de menşe ülkesinde, geri dönen mültecilerin güvenliğine karşı oluşan tehditler ve mülteci hareketlerine neden olan koşulların devam etmesi ve tekrar ortaya çıkmasının söz konusu olduğunu tespit etmektedir;
(x)Bu bağlamda menşe Devletlerinin vatandaşlarını yeniden kabul ederek güvenlik ve huzurlarını sağlama, sığınma ülkelerinin ise mültecilerin asli haklarını garanti altına alma ve koruma sorumluluğunu vurgulamakta ve uluslararası camiaya, mülteciler ve geri dönenlerle ilgili sorumluluklarını yerine getirmede Devletlere yardımcı olması çağrısında bulunmaktadır;
(y)Gönüllü geri dönüş konusundaki 1985 tarihli ve 18 No.lu (XXXI) (1980) ve 40 No.lu Kararlarını tekrarlamakta ve BMMYK’nın sığınma ülkeleriyle birlikte mültecilerin gönüllü geri dönüşünü sağlama, kolaylaştırma ve koordine etme ve bununla birlikte, mülteciler menşe ülkelerine güvenli ve onurlu bir şekilde dönünceye kadar uluslararası korumayı sağlama, gerektiğinde, geri dönen mültecilerin dönüşüne ve yeniden ülkeleriyle bütünleşmelerine yardım etme ve döndükten sonraki güvenlik ve huzurlarını izleme konusundaki liderlik görevinin altını çizmektedir;
(z)Gerekli olan durumlarda, gönüllü geri dönüşü sağlamaya yönelik bilgilendirme kampanyaları çerçevesinde, menşe ülkelerinden gelen temsilcilerin iltica ülkelerindeki mülteci kamplarına yaptığı ziyaretlerin yararını takdir etmekte ve BMMYK’nın ilgili iltica ülkeleri ile işbirliği içinde bu tür ziyaretleri kolaylaştırması çağrısında bulunmaktadır;
(aa)Geri dönüşün sürdürülebilir olabilmesi ve buna bağlı olarak mülteci sorunları karşısında kalıcı bir çözüm olabilmesi için, rehabilitasyon, yeniden yapılanma ve ulusal uzlaşma konularına kapsamlı ve etkili bir şekilde yaklaşılması gerektiğini belirlemekte ve uluslararası camiayı, Yüksek Komiser’in, gerektiği gibi Devletler, ilgili uluslararası, bölgesel ve ulusal hükümetler ve sivil toplum organları ile istişare içinde kapsamlı ve bölgesel yaklaşımları benimseyerek önleme, koruma ve çözüm bulma çalışmalarında kendisini desteklemeleri çağrısında bulunmaktadır;
(bb)Üçüncü bir ülkeye yerleşmenin bir koruma düzenlemesi olarak taşıdığı önemi ve belirli durumlarda kalıcı bir çözüm olarak başvurulabileceğini yeniden ifade etmektedir;
(cc)Özellikle insani ve barış yanlısı operasyonlarda söz konusu olan karmaşık acil durumlarda, Yüksek Komiser’in koruma görevine saygı duyulmasını ve BMMYK etkinliklerinin tarafsız ve tümüyle insani niteliğinin korunmasını sağlama ihtiyacını vurgulamaktadır;
(dd)Yüksek Komiser’in, Genel Kurul’un 48/116 (1993) sayılı kararı gereğince, ülkesinde yerinden edilmiş kişilerle ilgili çalışmalarını desteklediğini tekrarlamakta ve gerek Uluslararası Koruma Bütünü’nün Alt Komitesinde gerekse diğer forumlarda, uluslararası camianın yerinden edilmiş kişilerin koruma ve yardım ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermesini sağlayacak yollar konusunda yapılmış ayrıntılı ve verimli tartışmalardan duyulan memnuniyeti dile getirmektedir;
(ee)Çeşitli bölgelerdeki vatansız kişilerin süreğen sorunları ve vatansızlıkla ilgili yeni olaylardan duyulan kaygıları dile getirmekte ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Yüksek Komiser’e, vatansızlığın önlenmesi konusunda verilen sorumlulukları (Genel Kurul kararı 3274 (XXIX)) ifade etmekte, BMMYK’nın bu alandaki çalışmalarına hız vererek, Vatansızlığın Azaltılması konulu Sözleşme ve Vatansız Kişilerin Statüsü konulu Sözleşmeye yapılacak yeni katılımları teşvik etmesi, BMMYK personeli ile hükümet yetkililerini eğitmesi, sorunun boyutlarıyla ilgili olarak sistematik bir şekilde bilgi toplaması ve Yürütme Komitesini tüm bu etkinliklerden haberdar etmesi çağrısında bulunmaktadır;
(ff)Yüksek Komiser’e, BMMYK’nın 1995 Dünya Kadın Konferansı ile bu konferansın Bölgesel Hazırlık Konferanslarına etkin bir şekilde katılarak mülteci kadınların durumunun, kadın konularıyla ilgili uluslararası gündemin ana maddelerinden biri olmasını sağlama çağrısında bulunmaktadır;
(gg)BMMYK’nın, Devletler, diğer Birleşmiş Milletler organları ve uluslararası ve sivil toplum örgütleriyle ve özellikle UNICEF ve ICRC ile işbirliği içinde çalışarak, çocuk mültecilerin ihtiyaçlarına özel bir dikkat göstermek üzere gösterdiği çabaları sürdürmesi ve özellikle de sağlık, beslenme, eğitim ile ailelerinden ayrılmış çocukların söz konusu olduğu durumlarda kayıt, izleme ve ailenin yeniden biraraya getirilmesi de dahil olmak üzere, çocukların bakımı için acil ve uzun vadeli düzenlemelerin yapılmasını sağlaması çağrısında bulunmaktadır;
(hh)Mültecileri barındıran Devletleri, BMMYK ve diğer iligili örgütlerle yakın işbirliği içinde ve BMMYK’nın Çocuk Mültecilere Yönelik Kuralları’na uygun bir şekilde çocuk mültecilerin güvenliğini sağlama ve askeri veya başka silahlı gruplarda çalıştırılmamalarını garanti altına alma çağrısında bulunmaktadır;
(ii)Gerek mayın tarlalarının ayrımsız bir şekilde kullanılması nedeniyle, gerekse bu silahların milyonlarca mülteci ve yerinden edilmiş kişinin gönüllü geri dönüş, rehabilitasyon veya normal yaşantılarına geri dönüşü üzerindeki zararlı ve uzun vadeli etkileri nedeniyle çok sayıda kadın ve çocuğu da kapsayan mültecilerin ve geri dönen kişilerin sakat bırakılması ve aciz kılınmasından duyulan kaygıları dile getirmekte ve Yüksek Komiser’in, bu kişilere karşı oluşmuş olan mayın tarlası tehdidini hafifletme veya ortadan kaldırma yönündeki uluslararası çalışmaları artırmak adına attığı adımları onaylamaktadır;
(jj)Mültecilerin her düzeydeki durumlarına çözüm getirmek adına gönüllü yer değiştirmeler konusunda yeni ve güvenilir bilgilere ulaşılmasını sağlamanın önemini belirtmekte ve Yüksek Komiser’in bu konuda ilgili bilgi kaynakları yoluyla yeni konulara yanıt verebilecek bir bilgi politikası ve veritabanı geliştirmek için sürdürdüğü çabalarını desteklediğini yeniden ifade etmektedir;
(kk)BMMYK’nın mülteci yasası ve koruma ilkelerinin teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalarını memnuniyetle kaydetmekte ve Yüksek Komiser’i Devletler’in etkin desteği ve insan hakları örgütlerinin, akademik kurumların ve Uluslararası İnsaniyet Hukuku Enstitüsü (San Remo) ile Birleşmiş Milletler sistemi içinde ve dışındaki ilgili örgütlerin giderek artan işbirliğiyle birlikte teşvik ve eğitim etkinliklerini yoğunlaştırmaya ve genişletmeye devam etmesi çağrısında bulunmaktadır;
(ll)Yüksek Komiser’in İnsan Hakları Yüksek Komiseri ve İnsan Hakları Merkezi ile giderek artmakta olan işbirliğini memnuniyetle karşılamakta ve BMMYK’ya İnsan Hakları Komisyonu ile olan etkin ilişki ve işbirliğini sürdürmesi çağrısında bulunmaktadır;
(mm)Uluslararası Koruma Bütünü’nün Alt Komitesi tarafından yapılan oturumlar arası toplantıların sürmesinin yararlı olduğunu belirtmekte ve Yüksek Komiser’in halihazırdaki koruma sorunlarını görüşmek ve Komitenin kırk altıncı oturumunda faaliyetlerle ilgili bilgi vermek üzere en azından bir kez böyle bir toplantı yapmasını istemektedir.
