No:68 Uluslararası Koruma Konulu Genel Karar
|
No: 68 (XLIII) – 1992
ULUSLARARASI KORUMA KONULU GENEL KARAR
Yürütme Komitesi,
(a)İlgili insan hakları ve insani yasalara uygun bir biçimde uluslararası mülteci hukuku ve uygun bölgesel belgeler çerçevesinde gayri politik, insani ve sosyal bir işlev olarak gerçekleştirilen ve Birleşmiş Milletler Şartına uygun olarak, uluslararası sorumluluklar, dayanışma ve sorumluluk paylaşımı bağlamında Devletler arasında olduğu kadar BMYYK ile işbirliğini de gerektiren Yüksek Komiser’in koruma sorumluluklarının temel yapısını yeniden onaylamaktadır;
(b)Arnavutluk, Çek ve Slovak Federal Cumhuriyetleri ve Honduras’ın yeni katılımları ve Slovenya’nın, coğrafi sınırlamalar olmaksızın, 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’ne geçiş (intikal) tebliğini belirtmekte ve diğer Devletleri, mülteci sorunlarına yanıt bulma ve çözüm getirme konusunda uluslararası işbirliğini daha da artırmak amacıyla bu düzenlemelere katılmaya teşvik etmektedir;
(c)Taraf Devletlerin, 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü dahilindeki sorumluluklarını uygulama konusunda raporlama yapmalarının değerini belirtmekte, uygulamalar konusunda Yüksek Komiser tarafından sirküle edilen ankete henüz katılmamış olan kişileri bu anketi cevaplandırmaya bir kez daha teşvik etmekte ve Yüksek Komiser ve diğer tüm Devletleri söz konusu uygulamayı, daha yoğun tanıtım çabaları, daha uygun izleme anlaşmaları ve mülteci tanımlama ölçütlerinin daha uyumlu bir biçimde kullanılması yoluyla güçlendirmeye yönelik olarak çalışmaya çağırmaktadır;
(d)Devletlerin, mültecileri kabul ederek onlara koruma ve yardım sağlamaya devam etme konusundaki kuvvetli inançlarını memnuniyetle karşılamaktadır;
(e)Bazı ülke ya da bölgelerde mültecilerin güvenlik ve sağlıklarını ciddi bir biçimde tehlikeye sokan ve sayısız refoulement, sınır dışı etme, mültecilere karşı düzenlenen fiziksel saldırılar ve kabul edilemez koşullarda gözetimaltına alma uygulamalarını da içeren ısrarlı sorunlar konusundaki derin kaygısını yeniden ifade etmekte ve Devletleri, mülteci korumasının temel ilkelerine saygı gösterilmesini sağlayacak tüm gerekli önlemleri almaya çağırmaktadır;
(f)Mülteci korumasının temelini teşkil eden zulüm riski olan yere geri göndermeme ve sığınma ilkelerinin asli önemini yeniden belirtmektedir;
(g)Devletlerin, BMMYK’nın tavsiye ve yardımı ile, statü belirleme süreçlerinin ve bunlara kabulün etkin ve hızlı bir biçimde yapılması ve bu süreçlerin açık ve bilinçli bir biçimde kötüye kullanılmasının önlenmesi geretiğini belirtmekte ve bu bağlamda 65 No’lu (XLII) Karar’ın özellikle (n) ve (o) paragraflarını gündeme getirmektedir;
(h)Çok sayıda Filistinli de dahil olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde bulunan çeşitli mülteci gruplarının gerekli uluslararası korumadan yoksun kalması konusundaki kaygılarını ifade etmiş ve bu kişilerin koruma ihtiyaçlarının ele alınmasına yönelik çabaların Birleşmiş Milletler sistemi içinde devam ettirilmesinin ümit ettiğini belirtmiştir;
(i)Kadın Mültecilerin Korunması ile ilgili Temel Noktalar’ın (doküman (EC/SCP/74)) uygulanması ile ilgili gelişim raporunu takdirle karşılamakta, fiziksel güvenliği sıklıkla tehlike altına giren ve uygun sağlık ve eğitim koşulları da dahil olmak üzere temel gerekliliklere eşit erişim olanaklarından çoğunlukla yoksun bulunan çok sayıda kadın mültecinin içinde bulunduğu güvensiz durumu kaygıyla belirtmekte ve tüm Devletleri, BMMYK’yı ve diğer ilgili tarafları, özellikle kadın mültecilerin maruz kaldığı her tür cinsel taciz ya da şiddet eylemlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik tedbirlerin alınması, aile reisi olan kadınların korunması ve kadınların kendi yaşamlarını ve toplumlarını etkileyen kararalara aktif bir biçimde katılmalarının teşvik edilmesi yoluyla söz konusu Temel Noktalar’ın uygulanmasının sağlanmasına çağırmaktadır;
(j)Kadın Mülteciler ve Uluslararası Koruma ile ilgili 64 (XLI) No’lu Karar’ı yeniden onaylamakta ve Yüksek Komiser’i, kadın ve genç kız mültecilerin hak ve korunma ihtiyaçları ile ilgili kamuoyu anlayışının, diğer unsurların yanı sıra kadınların statüsü ile ilgilenen organların daha hassaslaştırılması ve uluslararası insan hakları gündemine kadın mülteci hakları maddesinin de eklenmesinin desteklenmesi yoluyla geliştirilmesine yönelik çabalarını sürdürmeye çağırmaktadır;
(k)Yüksek Komiser’i, kadın mültecilerin karşı karşıya bulundukları sorunlara gösterilmesi gereken özel ilginin mülteci korumasının ayrılmaz bir parçası haline gelmesinin sağlanması konusunda desteklemekte ve kendisinden hem kadın hem de çocuk mültecilerin korunmasının, Uluslararası Koruma ile İlgili Bütün’ün Alt Komitesi’nin gelecek toplantılarının çalışma planına dahil edilmesinin sağlanmasını istemektedir;
(l)Komite’nin, çocuk mültecilerin, özellikle de refakatsiz küçüklerin, korunmalarına ve sağlıklarına verdiği önemi yinelemekte ve Çocuk Mültecilerle İlgili Temel Noktalar’ın uygulanmasının desteklenmesi ve Devletler’in, diğer uluslararası kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin çocuk mültecilerle ilgili çabalarının koordine edilmesi konusunda önemli bir unsur olarak Çocuk Mültecilerle İlgili Kıdemli bir Koordinatör’ün atanmasını memnuniyetle karşılamaktadır;
(m)Ancak şu andaki mülteci sorununun boyutlarını ve karmaşıklığını, bazı ülke ve bölgelerde meydana gelen yeni mülteci durumları ile ilgili olası riskleri ve sürekli olarak değişen küresel politik, sosyal ve ekonomik şartlar nedeniyle mülteci koruması bağlamında ortaya çıkan yeni sorunları endişe ile kaydetmektedir;
(n)Yüksek Komiser’e, tavsiyeleri, yeni ve çok yönlü koruma sorunlarına pratik yaklaşımlar için yararlı bir temel oluşturan Uluslararası Koruma İle İlgili Nota’da yansıtılmış olan Uluslararası Koruma İle İlgili Dahili Çalışma Grubu’nu toplama yetkisini vermekte, böylece Yüksek Komiser’in çalışma alanına giren kişilere içinde buldukları duruma göre koruma sağlanmış olmaktadır;
(o)BMMYK’nın insani alandaki kapsamlı uzmanlık ve deneyiminin, özel durumlarda, sığınma, önleme ve çözüm getirme alanlarında mevcut şartlara uygun biçimde ve gerektiği yerlerde asli koruma ilkeleri ve kendi yetkisi çerçevesinde ve diğer Birleşmiş Milletler organları ile koordinasyonlu olarak Ofis’in (Komiserliğin) yeni seçenekler bulması ya da yeni koruma etkinlikleri geliştirmesi için uygun bir temel oluşturduğunun kanıtlanmış olduğunu kaydetmektedir;
(p)Bu bağlamda Yüksek Komiser’in, mülteci kaçışlarına neden olan koşulların ortadan kaldırılması için kendi yetki ve sorumlulukları dahilinde, temsilciler, hükümetler arası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri çerçevesinde, erken uyarı, eğitim, danışmanlık hizmetleri ve insan hakları ve kalkınmanın teşviğini içeren daha ileri yaklaşımların bulunması amacıyla yoğunlaştırmış olduğu çabaları desteklemektedir;
(q)Ayrıca Yüksek Komiser’in, Genel Sekreter ya da Birleşmiş Milletler’in yetkili temel organlarından gelen özel istekler doğrultusunda ve ilgili Devletlerin onayı ile, yetkilerin birbirini tamamalayıcı özellikleri ve diğer ilgili organizasyonların uzmanlıklarını da göz önüne alarak, ülkesinde yerinden edilmiş kişilerin yararına olacak etkinlikleri gerçekleştirme çabalarını da desteklemektedir;
(r)Bu bağlamdaki yeni yaklaşımların, temel koruma ilkelerinin yanı sıra sığınma kurumunu ve özellikle de zulüm riski olan yere geri göndermeme ilkesini gözardı etmemesi gerektiğini kabul etmektedir;
(s)Uygun olduğu durumlarda, mültecilerin gönüllü geri dönüşünün tercih edilen çözüm olduğunu yeniden kabul etmekte ve BMYYK’nın bir mülteci sorununun ilk anından itibaren gönüllü geri dönüşün emin ve sorunsuz bir biçimde gerçekleştirilmesini sağlayacak koşulları oluşturmaya yönelik etkin çabalarını onaylamaktadır. Bu çözümün başarısı, geri dönüş sonrası güvenliğin sağlanması, kabul düzenlemeleri ve BMMYK’nın izleme olasılıkları, kabul düzenlemelerinin uygunluğu ve yeniden bütünleşme olasılıkları gibi bir dizi etkene bağlı olacaktır;
(t)Bir koruma düzenlemesi ve özel durumlarda kullanılabilen kesin bir çözüm olan üçüncü bir ülkeye yerleşimin önemini yeniden gündeme getirmekte ve bu bağlamda Hükümetleri daha yoğun bir esnekliğe ve Ofis (Komiserlik) tarafından belirlenmiş olan zorlayıcı koruma olaylarının ve hassas grupların dışına çıkmaya çağırmaktadır;
(u)Sayısı gün geçtikçe artmakta olan kitlesel akımların çözümlenebilmesinin, ilgili Devletlerin çıkarlarını, bireylerin hak ve isteklerini dengeleyen ve gerektiğinde BMMYK’yı geçici koruma ve sorumluluk paylaşımı ile ilgili düzenlemeleri içeren çözüm yönelimli yeni yaklaşımlar bulmak amacıyla diğer Devlet ve ilgili organizasyonlarla çalışmaya iten kapsamlı bir eylem planının ayrılmaz bir parçası haline gelmesi durumunda çok daha kolaylaşacağını kabul etmektedir;
(v)Mülteci sorunlarının önlenmesi ve çözümlenebilmesinin yanı sıra bir acil hazırlık unsuru olarak görülen mülteci yasasının teşvik edilmesinin önemini kaydetmekte ve Yüksek Komiser’i Ofis’in (Komiserliğin) teşvik ve eğitim etkinliklerini güçlendirmeye devam etmeye çağırmaktadır;
(w)Etnik ve diğer her tür hoşgörüsüzlüğün, zoraki göç hareketlerinin temel nedenlerinden biri olduğunu üzüntü ile belirtmekte, aynı zamanda da mülteci ve sığınmacı kabul eden bazı ülkelerdeki nüfusun bir bölümünün, ülkelerine gelen bu kişileri oldukça büyük bir tehlike altına sokan yabancı düşmanlığı ile ilgili kaygısını ortaya koymakta ve bu nedenle Devletleri ve BMMYK’yı, ülke insanlarının mülteci ve sığınmacıların olumsuz koşullarını daha iyi anlayabilmelerini sağlayacak etkin çalışmaları devam ettirmeye çağırmaktadır;
(x)Yüksek Komiser’in ilgili uluslararası organlara sağlamış olduğu önemli katkıları gündeme getirmekte ve kendisinden, BMKP (UNDP), UNICEF, DGP (WFP) BMGTÖ (FAO), BMÇP (UNEP), İnsan Hakları Merkezi, İnsan Hakları Komisyonu, UGÖ (IOM) ve ICRC gibi kurumlarla daha yoğun bir biçimde işbirliğinde bulunma fırsatı aramasını ve diğer unsurların yanı sıra gelişme ve çevre sorunları ile mülteciler ve insan hakları arasındaki bağlar konusundaki bilincin yaygınlaştırılmasını sağlamaya devam etmesini istemektedir;
(y)Devletlere ve ilgili uluslararası kuruluşlara, vatansızların lehine tedbirlerin etkin bir biçimde araştırılıp alınması amacıyla yapmış olduğu çağrıyı tekrarlamakta ve söz konusu kişilerle ilgili genel bir yetkisi bulunan uluslararası bir kurumun bulunmadığını hatırlatarak Yüksek Komiser’den, vatansız kişilerle ilgili genel çabalarını sürdürmesini ve vatansızlarla ilgili uluslararası düzenlemelere bağlılığın ve bu düzenlemelerin uygulanmasının teşvik edilmesi amacıyla etkin bir biçimde çalışmasını istemektedir.
