No:58 Kendilerine Halihazırda Korunma Sağlanan Bir Ülkeden Düzensiz Bir Şekilde Ayrılan Mülteciler ve Sığınmacılar Sorunu

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) BMMYK Yürütme Komitesi · EXCOM Kararları · BMMYK Kılavuz İlkeleri · BMMYK Tüzüğü

1989 (Yürütme Komitesi- 40.Oturum)

No.58 (XL) KORUMA ALTINA ALINDIKLARI BİR ÜLKEDE DÜZENSİZ BİR ŞEKİLDE AYRILAN MÜLTECİ VE SIĞINMACILAR SORUNU

a)Mülteci olarak tanınmış olsunlar veya olmasınlar (sığınmacılar), koruma altına alındıkları ülkeden düzensiz bir şekilde ayrılarak başka bir yerden sığınma talebinde bulunmak veya kalıcı olarak yerleşmek isteyen kişilerin sorunu giderek kaygı yaratan bir konu haline gelmektedir. Bu kaygının nedeni ise, mültecilere uygun çözümler yaratma yönünde gösterilen uluslararası nitelikteki çabaların söz konusu düzensiz hareketler tarafından olumsuz yönde etkilenmesidir. Bu tür düzensiz hareketlerde, ilgili ulusal yetkililerin önceden onayı alınmaksızın veya bir giriş vizesi olmaksızın ya da normal olarak seyahat için istenen yeterli belgeleri olmaksızın veya hatalı ya da hileli dökümanlar kullanılarak başka bir ülkenin topraklarına giriş yapılmaktadır. Benzer şekilde kaygı yaratan bir başka konu da, vardıkları ülkedeki yetkilileri yanıltmak amacıyla belgelerini isteyerek yok eden veya atan mülteci ve sığınmacıların giderek büyümekte olan sorunudur.

b)Bir ülkede koruma altına alınmış olan mülteciler ve sığınmacıların düzensiz hareketleri büyük ölçüde, eğitim ve istihdam olanağı bulunmadığı ve gönüllü olarak geri dönmek, gidilen yerle bütünleşmek ve yeniden yerleşmek suretiyle bulunacak uzun vadeli kalıcı çözümlerin mümkün olmaması nedeniyle kendilerini bulundukları ülkeden çıkmak durumunda hisseden kişiler tarafından gerçekleştirilmektedir;

c)Bu tür düzensiz hareketlerin yarattığı sorun ancak BMMYK ile istişare halinde çalışacak olan hükümetlerin atacağı ortak adımlarla ve aşağıdaki hedeflere yönelerek çözülebilir;

i)herhangi bir mülteci olayında düzensiz hareketlerin nedenleri ve kaspamını tespit etmek;

ii)sığınma hakkı tanıyarak veya gerekli olan kalıcı çözümleri getirerek veya diğer uygun yardım önlemlerini alarak, bu tür düzensiz hareketlerin nedenlerini ortadan kaldırmak veya hafifletmek

iii)İlgili ülkelerdeki mültecilerin kimliklerinin belirlenmesi için gerekli düzenlemelerin yapılmasını desteklemek

iv)Kendilerini içinde buldukları belirsiz durum nedeniyle bir ülkeden başka bir ülkeye düzensiz bir şekilde hareket etmek durumunda hisseden mültecilere ve sığınmacılara insanca muamele edilmesini sağlamak;

d)Bu çerçeve içinde hükümetler BMMYK ile yakın işbirliği içinde çalışarak aşağıdaki işleri yapmalıdır

i)Mültecilerin ve sığınmacıların koruma altına alındıkları ülkelerde kalıcı bir çözüm tespit edilinceye kadar ihtiyaç duydukları bakım ve desteği görmeleri için gerekli önlemlerin oluşturulmasının sağlanması

ii)Öncelikle gönüllü geri dönüş, bu çözüm mümkün olmadığında ise, içinde bulunulan yerle bütünleşme ve yeniden yerleşme fırsatlarının yeterince sağlanması üzerinde durularak gereken kalıcı çözümlerin oluşturulması;

e)Belirli bir ülkede koruma altına alınmış olan mülteciler ve sığınmacılar normal olarak başka bir yerde kalıcı çözüm arayışıyla düzensiz bir şekilde o ülkeden ayrılmamalı, ancak hükümetler ve BMMYK tarafından yukarıdaki (c) ve (d) paragraflarında öngörüldüğü şekilde atılan adımlar yoluyla mümkün kılınmış olan mevcut kalıcı çözümlerden faydalanmalıdır.

f)Koruma altına alındıkları ülkeden düzensiz bir şekilde ayrılan mülteciler ve sığınmacılar o ülkeye aşağıdaki şartlarda geri gönderilebilirler

i)bulundukları ülkede zulüm riski olan yere geri göndermeye karşı korunuyorlarsa ve

ii)Orada kalmalarına izin veriliyor ve kendileri için kalıcı bir çözüm bulununcaya kadar temel insani standartlar çerçevesinde muamele görüyorlarsa. Böyle bir geri dönüşün öngörüldüğü durumlarda, ilgili kişinin yeniden kabul ve geri alım düzenlemelerinde yardımcı olması için BMMYK’ye başvurulabilir.

g)Bir mülteci veya sığınmacının, daha önce koruma altına alındığı bir ülkede zulüm görme, fiziksel güvenlik veya özgürlüğünün kısıtlanması yönünde tehdit altında olduğunu makul gerekçelerle iddia ettiği görülebilir. Bu tür olaylarda, kişinin sığınma istediği hakkında Devletin yetkilileri makamları lehte değerlendirme yapılmalıdır.

h)Düzensiz hareketlerin oluşturduğu sorun, giderek artan sayıda mülteci ve sığınmacının, vardıkları ülkenin yetkililerini yanıltmak amacıyla hileli döküman kullanması ve seyahat ve/veya diğer dökümanlarını bilerek imha etmeleri veya atmaları nedeniyle daha da büyümektedir. Bu uygulamalar ilgili kişinin kimlik tespitini ve ülkeye girmeden önce hangi ülkede, ne şartlarda ve ne süreyle bulunduğunun anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Bu tür uygulamalar aldatıcıdır ve ilgili kişinin dosyasını zorlaştırabilir.

i)Herhangi bir mülteci veya sığınma arayan kişinin fiziksel güvenlik veya özgürlüğünün tehlike içinde bulunduğu bir ülkeden ayrılırken koşullar gereği hileli döküman kullanmaya başvurmak durumunda kalabildiği anlaşılmaktadır. Bu tür zorlayıcı koşulların bulunmadığı durumlarda, hileli dökümanların geçerli bir nedeni olamaz;

j)Mülteci veya sığınmacılar tarafından vardıkları ülkedeki ulusal makamları, daha önce bulundukları ve koruma altına alındıkları ülke konusunda yanıltıcı olmak amacıyla seyahatle ilgili veya diğer belgelerin bilerek imha edilmesi veya atılması kabul edilemez. Devletler tarafından gerek bireysel olarak gerekse diğer Devletlerle işbirliği içinde bu giderek büyüyen sorunla ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

---