No:40 Gönüllü Olarak Geri Dönüş
|
Yürütme Komitesi,
Gönüllü geri dönüş konusunda uluslararası hukuk ve uygulamaların temel ilkelerini yansıtan 1980 kararının önemini tekrarlayarak
konu ile ilgili olarak aşağıdaki kararları almıştır:
(a)Menşe ülkelerine gönüllü geri dönüş yapacak kişilerin temel hakları yeniden gündeme getirilmiş ve uluslararası işbirliğinin bu çözüme ulaşmaya yönlendirilmesi ve bu çalışmanın geliştirilmesi gerektiği belirtilmiştir;
(b)Mültecilerin geri dönüş yapması ancak kendi serbestistekleri doğrultusunda gerçekleşmelidir; mülteci geri dönüşlerinin isteğe bağlı ve bireysel niteliğine ve bu dönüşün tercihen mültecinin menşe ülkesindeki ikamet noktasına kadar mutlak güvenlik içinde yapılmasına duyulan gereksinime her zaman için saygı gösterilmelidir;
(c)Olayın meydana geliş nedenleri, sorunun çözümünde önemli bir yer tutmaktadır ve ayrıca mülteci hareketlerinin nedenlerinin ortadan kaldırılması konusunda uluslararası çaba harcanmalıdır. Özellikle Birleşmiş Milletler’de ve uluslararası topluluk bağlamında ortaya konmakta olan işbirlikçi çabalar da dahil olmak üzere sözü geçen hareketlerin nedenlerine ve alınabilecek önlemlere çok daha fazla dikkat edilmelidir. Mülteci akışının önlenebilmesinin temel koşulu, mülteci hareketlerinin özünde bulunan nedenleri ortaya çıkarma konusuna doğrudan ilişkin olarak, Devletlerin yeterli politik iradeyi göstermesidir;
(d)Devletlerin vatandaşlarına karşı olan sorumlulukları ve diğer Devletlerin gönüllü geri dönüşü teşvik etme yükümlülükleri uluslararası topluluk tarafından da desteklenmelidir. Gönüllü geri dönüşle ilgili uluslararası eylemler, ister evrensel ister bölgesel düzeyde olsun, ilgili tüm Devletlerin doğrudan tam desteğini ve yardımını almalıdır. Aynı şekilde, mülteci sorununa getirilecek bir çözüm olarak gönüllü geri dönüşün teşvik edilmesi de, sorunun çözümüne yardımcı olacak koşulların yaratılmasıyla doğrudan ilgili olan Devletlerin politik iradelerini gerektirecektir. Bu, Devletlerin temel sorumluluğudur;
(e)Yüksek Komiser’in mevcut yetkisi, bu amaca yönelik girişimlerde bulunarak, söz konusu taraflar arasındaki diyaloğu teşvik ederek, aralarındaki iletişimi sağlayarak ve bir arabulucu ya da bir iletişim kanalı görevini üstlenerek gönüllü geri dönüşün teşvik edilmesini sağlamaya yetecek ölçüdedir. Yüksek Komiserin, mümkün olduğunca tüm ilgili taraflarla görüşmeler yapması ve bu tarafların bakış açılarına aşina olması gerekmektedir. Bir mülteci sorununun ortaya çıktığı ilk andan itibaren Yüksek Komiser, grubun tamamı ya da bir parçası için söz konusu olabilecek gönüllü geri dönüş olasılığını etkin bir biçimde göz önünde bulundurmalı ve mevcut koşulların uygun olduğunu düşündüğü anda bu çözüm önerisini etkin bir biçimde sunmalıdır;
(f)Yüksek Komiser’in insani kaygıları tarafların her biri tarafından kabul edilmeli, saygıyla karşılanmalı ve kendisine, mültecilere koruma sağlanması ve mülteci sorunlarına çözüm aranması ile ilgili insani himayesini devam ettirme çabaları konusunda tam destek verilmelidir;
(g)Yüksek Komiser her tür durumda, geri dönüş uygulamasının fizibilitesinin değerlendirilmesinden, planlama ve uygulamaya kadar geçen tüm aşamalarına katılmalıdır;
(h)Menşe ülkeye kendiliğinden geri dönmenin önemi ele alınmış ve organize bir biçimde gönüllü olarak geri dönüş yapmaya teşvik edici eylemlerin mültecinin kendiliğinden geri dönüş yapması önünde herhangi bir engel teşkil etmeyeceği belirlenmiştir. İlgili Devletler, menşe ülkede yardım sağlanması da dahil olmak üzere, durumun ilgili mültecilerin yararına olduğu durumlarda söz konusu hareketin desteklenmesi adına gereken herşeyi yapmalıdır;
(i)Yüksek Komiser’in düşüncesine göre, belirli bir mülteci grubu için gönüllü geri dönüşün teşvik edilmesi konusunda ciddi bir sorun ortaya çıktığında, sadece bu sorun için, Başkan ve Yürütme Komitesi Bürosu’nun diğer üyeleri ile birlikte belirlenecek gayri resmi bir özel durum (ad hoc) danışma grubu kurulması gündeme getirebilir. Böyle bir gruba gerektiğinde Yürütme Komitesi’nin üyeleri arasında yer almayan Devletler de dahil edilebilir, ancak prensipte grupta yer alacak ülkelerin olayla doğrudan ilgili ülkeler olması gerekmektedir. Yüksek Komiser ayrıca diğer uzman Birleşmiş Milletler organlarından da yardım almayı düşünebilir;
(j)Gönüllü geri dönüşün kolaylaştırılabilmesi için üç taraflı komisyon uygulaması rahatlıkla kullanılabilir. Menşe ülke, sığınma ülkesi ve BMMYK’dan meydana gelen üç taraflı komisyon hem ortak planlama hem de geri dönüş programının uygulaması ile ilgilenebilir. Sonuçta oluşabilecek sorunlar konusunda ilgili taraflar arasında görüşmeler yapılmasının sağlanması için de etkin bir araçtır;
(k)Gönüllü geri dönüşü teşvik etmeyi amaçlayan uluslararası eylem, menşe ülkenin olduğu kadar alıcı ülkenin içinde bulunduğu durumun da gözönüne alınmasını gerektirir. Menşe ülkede uluslararası topluluk tarafından, geri dönüşü kabul edilen kişilerin ülkeyle yeniden bütünleştirilmesi için sağlanan yardım, geri dönüşün teşvik edilmesi konusunda önemli bir etken olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle BMMYK ve uygun olduğu takdirde diğer Birleşmiş Milletler organlarının, geri dönüş yapan kişilere menşe ülkelerinde deneyimleyecekleri çeşitli bütünleşme ve rehabilitasyon aşamalarında yardımcı olacak fonlara sahip olması gerekmektedir;
(l)Yüksek Komiser, özellikle bir genel af ya da verilen başka bir garanti sonucunda ortaya çıkan bir geri dönüşün sonuçlarıyla meşru olarak ilgilenecek kişi olarak kabul edilmelidir. Yüksek Komiser, yardımda bulunduğu her tür geri dönüşün sonucu ile ilgili meşru kaygıları üzerinde durarak bunları dile getirecek kişi olarak kabul edilmelidir. Yüksek Komiser’in, ilgili Devletle yapılan ayrıntılı görüşmeler çerçevesinde, genel af ve mültecinin geri dönüş yapmasını sağlayan diğer garantilerin yerine getirilip getirilmediğini izleyebilmesi amacıyla geri gönüş yapan kişilere doğrudan ve engelsiz erişimi sağlanmalıdır. Bu unsur kendisinin yetkisinin ayrılmaz bir parçası olarak görülmelidir;
(m)Gönüllü geri dönüş ile ilgili tüm mevcut ilkeleri ve temel unsurları yansıtan bir belgenin uluslararası topluluğun tam kabulünün alınabilmesi amacıyla daha da geliştirilmesine çalışılmalıdır.
- ↑ ULUSLARARASI MÜLTECİ KORUMASI İLE İLGİLİ BÜTÜN’ÜN ALT KOMİTESİ’NİN TAVSİYESİ ÜZERİNE YÜKSEK KOMİSERLİK PROGRAMININ YÜRÜTME KOMİTESİ TARAFINDAN ONAYLANMIŞ OLAN KARAR.
