No:22 Kitlesel Sığınma Durumunda Sığınmacıların Korunması

madde14 sitesinden
Jaakpaat (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 08.52, 27 Nisan 2016 tarihli sürüm (1 revizyon içe aktarıldı)
(fark) ← Önceki hâli | En güncel hâli (fark) | Sonraki hâli → (fark)
Şuraya atla: kullan, ara

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK)

BMMYK Yürütme Komitesi · EXCOM Kararları · BMMYK Kılavuz İlkeleri · BMMYK Tüzüğü



1981 (Yürütme Komitesi - 32. Oturum)


No: 22 (XXXII) KİTLESEL SIĞINMA DURUMUNDA SIĞINMACILARIN KORUNMASI[1]


Yürütme Komitesi,


21-24 Nisan 1981’de Cenevre’de toplanmış olan Uzmanlar Grubu’nun kitlesel sığınma durumlarında geçici sığınma konusundaki raporunu memnuniyetle karşılayarak kitlesel sığınma durumlarında sığınmacıların korunması ile ilgili olarak aşağıdaki kararları almıştır.


I.Genel


1.Mülteci sorunu, dünyanın farklı yerlerinde ve özellikle de gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan artan sayıdaki kitlesel sığınma durumları nedeniyle daha da kronikleşmiştir. Söz konusu kitlesel sığınmanın bir bölümünü oluşturan sığınmacılar arasında, Mültecilerin Statüsüne ilişkin 1951 Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin ya da 1967 Protokolünün kapsamına giren mülteciler ya da harici saldırılar, işgal, yabancı ülke tahakkümü ya da menşe ülkelerinin bir bölümü ya da tamamında ya da milliyetleri bağlamında kamu düzenini ciddi anlamda bozan olaylarla karşı karşıya kalarak o ülke dışında sığınma aramak zorunda bırakılan kişiler bulunmaktadır.


2.Bu tür kitlesel sığınmaların bir bölümünü oluşturan sığınmacılar, gönüllü geri dönüş, bölgesel yerleşme ya da üçüncü bir ülkede yerleşme yoluyla kalıcı çözümler bulma konusunda genellikle zorluklarla karşılaşmaktadır. Kitlesel sığınma genelde Devletler için ciddi sorunlar yaratmaktadır; bu da bazı Devletlerin, kalıcı çözümler bulma konusunda çok kararlı davranmasına rağmen, bu tür kişilerin sığınma taleplerini kabul ederken kendi sınırları içinde onlara devamlı oturma hakkı tanımamalarına neden olmaktadır.


3.Bu nedenle sığınmacıların kitlesel sığınma durumlarında tamamiyle korunabilmesi, kalıcı bir çözüme yönelik düzenlemelerden önce bu kişilere yapılacak muamelelere ilişkin minimum temel standartların yeniden onaylanması ve çok sayıda sığınmacıyı kabul eden ülkelere yardımcı olmak amacıyla uluslararası dayanışma ve sorumluluk paylaşımı bağlamında etkin düzenlemeler yapılması mutlaka gereklidir.


II.Koruma tedbirleri


A.Kabul etme ve zulüm riski olan yere geri göndermeme


1.Kitlesel sığınma durumlarında, sığınmacıların, ilk sığınma talebinde bulundukları Devlet tarafından kabul edilmeleri gerekir; söz konusu Devlet onlara sürekli sığınma hakkı tanımayacaksa, en azından geçici sığınma vermeli ve aşağıda açıklanmış ilkeler doğrultusunda korunmalarını sağlamalıdır. Sığınmacıların, ırk, din, politik görüş, milliyet, menşe ülke ya da fiziksel yetersizlikler konusunda herhangi bir ayrım yapılmaksızın kabul edilmesi sağlanmalıdır.


2.Her tür durumda zulüm riski olan yere göndermeme temel ilkesi (sınırdan geri çevirme yapılmaması da dahil olmak üzere) titizlikle gözetilmelidir.


B.Kesin bir çözüme yönelik düzenlemeler yapılmadan önce bir ülkeye geçici olarak kabul edilmiş olan sığınmacılara yapılacak muamele


1.Mültecilerin Statüsü ile ilgili 1951 Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin 31. Maddesinde, herhangi bir ülkeye izinsiz giriş yapmış olan ya da o ülkedeki durumu henüz belli olmayan mültecilere yapılacak muamele ile ilgili hükümler bulunmaktadır. Ancak söz konusu Maddede tanımlanmış olan standartlar, kitlesel sığınma durumunda sığınmacıya yapılacak muamele konusundaki tüm ayrıntıları içermez.


2.Bu nedenle, kesin bir çözüme yönelik düzenlemelerin yapılmasını beklediği sırada, sığınma talepleri geçici olarak kabul edilmiş olan sığınmacılara aşağıdaki minimum temel insani standartlara uygun olarak davranılması çok önemlidir:


(a)bu tür kişiler, sadece ülke içinde yasa dışı bir biçimde bulundukları düşünüldüğü için cezalandırılmamalı ya da kendilerine kötü bir biçimde davranılmamalı; kamu sağlığı ve kamu düzeni yararına olmadıkça hareketleri hiçbir şekilde kısıtlanmamalıdır;


(b)bu tür kişiler, özellikle İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinde belirtilmiş olan ve uluslararası bağlamda kabul gören temel kişisel haklardan yararlanabilmelidir;


(c)bu tür kişiler tüm gerekli yardımları almalı; yiyecek, barınak ve temel temizlik ve sağlık koşulları da dahil olmak üzere temel yaşam ihtiyaçları karşılanmalıdır; bu anlamda uluslararası topluluk, uluslararası dayanışma ve sorumluluk paylaşımı ilkelerine bağlı kalmalıdır;


(d)bu tür kişilere, trajik durumları özel anlayış ve sempati gerektiren kişiler olarak davranılmalıdır. Zalimce, insanlık dışı ya da onur kırıcı muameleye maruz bırakılmamalıdır;


(e)bu tür kişiler ırk, din, politik görüş, milliyet, menşe ülke ya da fiziksel yetersizlikler bağlamında hiç bir ayrıma tabi tutulmamalıdır;


(f)bu tür kişiler, mahkemelere ve diğer yetkili idari makamlara serbestçe erişme hakkına sahip kişiler olarak, hukukça tanınmalıdır;


(g)sığınmacıların yerleşeceği alanlar, kendilerini kabul eden Devletin güvenlik ihtiyaçlarının yanı sıra, söz konusu kişilerin güvenlik ve esenlikleri de göz önüne alarak belirlenmelidir. Sığınmacılar, menşe ülkelerinin sınırlarından olabildiğince makul uzaklıkta bulunan bir yere yerleştirilmelidir. Kendi menşe ülkeleri ya da diğer Devletler aleyhinde yıkıcı faaliyetlerde yer almamalıdırlar;


(h)aile bütünlüklerine saygı gösterilmelidir;


(i)akrabalarının bulunabilmesi için gerekli tüm yardımlar yapılmalıdır;


(j)reşit olmayan ve yanlarında refakatçileri bulunmayan çocukların korunması amacıyla uygun düzenlemeler yapılmalıdır;


(k)mektup gönderme ve alma uygulamasına izin verilmelidir;


(l)arkadaş ve akrabalardan maddi yardım alınmasına izin verilmelidir;


(m)mümkün olduğu takdirde, doğum, ölüm ve evlilik kayıtlarının tutulabilmesi için uygun düzenlemeler yapılmalıdır;


(n)tatminkar ve kalıcı bir çözüm elde edebilmeleri amacıyla bu kişilere her tür olanak tanınmalıdır.


(o)bulundukları topraklara getirmiş oldukları mal varlıklarını kalıcı çözüm elde ettikleri ülkeye götürme hakları bulunmalıdır;


(p)gönüllü geri dönüşün sağlanabilmesi için gerekli tüm girişimlerde bulunulmalıdır,


III.Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile işbirliği


Sığınmacılar, BMMYK Ofisi ile görüşebilmelidir. BMMYK’nın da sığınmacılara erişebilmesi sağlanmalıdır. BMMYK, ayrıca, uluslararası koruma işlevini uygulama olanağına da sahip olmalı ve başvuru noktasına ya da diğer mülteci merkezlerine gelen kişilerin esenliğini denetlemesine izin verilmelidir.


IV.Uluslararası dayanışma, sorumluluk paylaşımı ve Devletlerin görevleri


(1)Kitlesel bir akın bazı ülkeler üzerinde aşırı ağır bir yük oluşturabilir; kapsamı ve yapısı bakımından uluslararası nitelik taşıyan tatminkar bir çözüm, uluslararası bir işbirliği olmaksızın elde edilemez. Devletler, uluslararası dayanışma ve sorumluluk paylaşımı ilkeleri dahilinde, kitlesel sığınma sırasında sığınmacıları kabul etmiş Devletlere, kendi istekleri üzerine yardım etmek amacıyla gereken tüm tedbirleri almalıdır.


(2) Bu tür eylemler, bölgesel ya da evrensel düzeyde iki taraflı ya da çok taraflı olarak ve gerektiğinde BMMYK ile işbirliği içinde gerçekleştirilmelidir. Temelde, bölgesel bağlamda uygun bir çözüm bulma olasılığı üzerinde durulmalıdır.


(3)Sorumluluk paylaşımı ile ilgili eylemler uygun olduğu biçimde, gönüllü geri dönüşü, alıcı ülkede bölgesel yerleşimi özendirmek, üçüncü ülkelerde yeniden yerleşme olanağı sağlamak gibi uygulamalara yönlendirilmelidir.


(4)Bu tür sorumluluk paylaşımı düzenlemeleri kapsamında alınması gereken önlemler, söz konusu duruma göre kabul edilmelidir. Bunlar arasında, gerekli olduğu üzere, acil durum yardımı, mali ve teknik yardım, ayni yardım, ya da kesin çözümler bulunana kadar ve gönüllü geri dönüş ya da yöresel yerleşmenin öngörülemediği durumlarda, kalıcı çözümler bulunana değin acil durum safhasından sonra da sürecek daha kapsamlı mali ve diğer tür yardımların hazırlanması ve sığınmacılara, kendilerine uygun bir kültürel çevrede yeniden yerleşme olanaklarının sağlanması yer almalıdır.


(5)Gerekli fon ve diğer maddi ve teknik yardımın hemen sağlanabilmesi için, mümkünse devamlı olarak, mevcut mekanizmanın güçlendirilmesine ve uygun olduğu durumlarda yeni düzenlemelerin yapılmasına özen gösterilmelidir.


(6)Hükümetler, uluslararası bir dayanışma ruhu içinde, sığınmacıların kitlesel sığınmaya yönelmesine neden olan unsurların olabildiğince ortadan kaldırılması ve bu tür sığınmaların meydana geldiği yerlerde gönüllü geri dönüşe uygun koşulların sağlanması için çalışmalıdır.


  1. <sup>ULUSLARARASI MÜLTECİ KORUMASI İLE İLGİLİ BÜTÜN’ÜN ALT KOMİTESİ’NİN TAVSİYESİ ÜZERİNE YÜKSEK KOMİSERLİK PROGRAMININ YÜRÜTME KOMİTESİ TARAFINDAN ONAYLANMIŞ OLAN KARAR.</sup>