Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Tüzüğü

madde14 sitesinden
Şuraya atla: kullan, ara

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK)

BMMYK Yürütme Komitesi · EXCOM Kararları · BMMYK Kılavuz İlkeleri · BMMYK Tüzüğü


14 Aralık 1950 tarihli GENEL KURUL KARARI 428 (V)[1]

Genel Kurul, 319 A (IV) sayılı ve 3 Aralık 1949 tarihli kararı dogrultusunda,


1. Bu kararın ekini, Birlesmis Milletler Mülteciler Yüksek Komiserligi Ofisinin Tüzügü olarak kabul eder;


2. Hükümetleri, Birlesmis Milletler Mülteciler Yüksek Komiseriyle Komiserlik Ofisinin yetki alanına giren görevlerini yerine getirmesinde, özellikle de:
(a) Mültecilerin korunmasına iliskin uluslararası sözlesmelere taraf olarak ve bu sözlesmelerin uygulanması için gerekli tedbirleri alarak;
(b) Mültecilerin durumlarını iyilestirmeye ve korunmaya ihtiyaç duyanların sayılarını azaltmaya yönelik önlemlerin uygulanması için Yüksek Komiserlik ile özel antlasmalar yaparak;
(c) En muhtaç durumda olanları da dıslamayacak sekilde, mültecilere kendi topraklarına girme izni vererek;
(d) Mültecilerin gönüllü geri dönüslerini tesvik etmek amacıyla, Yüksek Komiser'in harcadıgı çabalara yardım ederek;
(e) Mültecilerin, özellikle sıgındıkları ülkenin vatandaslıgını kazanmalarına yardımcı olmak yoluyla toplum tarafından özümlenmelerini tesvik ederek;
(f) Mültecilere, seyahat belgeleri ve ulusal makamlarca diger yabancılara saglanan ve özellikle de yeniden yerlesimlerini kolaylastıracak belgeleri saglayarak;
(g) Mültecilere kendi mallarını, özellikle de yeniden yerlesimleri için gerekli olan mallarını transfer etme izni vererek;
(h) Mültecilerin sayıları, durumları ve onlarla ilgili kanun ve yönetmelikler hakkında Yüksek Komiserlik'e bilgi vererek;
isbirligi yapmaya davet eder.


3. Genel Sekreter'den, bu kararı ve ekini, BM üyesi olmayan ülkelere de kararın uygulanmasında isbirliklerini saglayabilmek için iletmesini talep eder.


I. BÖLÜM
Genel Hükümler


1. Genel Kurul'un yetkisi altında hareket eden Birlesmis Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri, Birlesmis Milletler'in nezareti altında, bu Tüzügün kapsamı içine giren mültecilere uluslararası koruma saglamak ve bu tür mültecilerin gönüllü olarak geri dönüslerini ya da onların yeni ülkelerinin toplumları ile kaynasmalarını hızlandırmaları için Hükümetlere ve ilgili hükümetlerin onay vermesi kosuluyla özel kuruluslara yardım ederek mültecilerin sorunlarına kalıcı çözümler aramak görevini üstlenecektir.


Bu görevin yerine getirilmesi sırasında, özellikle sorunlar bas gösterdiginde ve örnegin söz konusu insanların uluslararası statüleri ile ilgili herhangi bir anlasmazlık çıkması durumunda, Yüksek Komiser, eger kurulmus ise, mültecilerle ilgili danısma komitesinin fikrini soracaktır.


2. Yüksek Komiser'in görevi kesinlikle siyasi olmayan nitelikte, insancıl, sosyal ve kural olarak mülteci grupları ve kategorileri ile ilgili olacaktır.


3. Yüksek Komiser, kendisine Genel Kurul veya Ekonomik ve Sosyal Konsey tarafından verilen politika talimatlarını izleyecektir.


4. Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yüksek Komiser'in konu ile ilgili görüsünü aldıktan sonra, Konsey’in, üyelerini mülteci sorununun çözümüne gösterdikleri ilgi ve baglılıgı esas alarak seçtigi Birlesmis Milletler üyesi olan veya olmayan ülkelerin temsilcilerinden olusan mülteciler ile ilgili bir danısma komitesi kurmayı kararlastırabilir.


5. Genel Kurul, Yüksek Komiserlik Ofisi'nin çalısmalarını 31 Aralık 1953'ten sonra da sürdürüp sürdürmeyecegine dair düzenlemeleri, sekizinci olagan toplantısından geç olmamak kaydıyla gözden geçirecektir.


II. BÖLÜM


Yüksek Komiser'in Görevleri


6. Yüksek Komiser'in yetkileri[2] :


A. (i) 12 Mayıs 1926 ve 30 Haziran 1928 Düzenlemeleri, 28 Ekim 1933 ve 10 Subat 1938 Sözlesmeleri, 14 Subat 1939 Protokolü veya Uluslararası Mülteci Organizasyonu Anayasası ile mülteci olarak kabul edilen her kisiyi kapsar.
(ii) 1 Ocak 1951'den önce meydana gelen olayların sonucunda ve ırkı, dini, milliyeti ya da siyasal görüsü nedeniyle zulüm görmekten haklı sebeplerle korkan, vatandası oldugu ülkenin dısında bulunan ve bu korkudan dolayı veya kisisel tercihi dısındaki sebeplerden dolayı söz konusu ülkenin korumasından yararlanamayan veya yararlanmak istemeyen; ya da bir ülkenin vatandaslıgına sahip olmayan ve eskiden
sürekli ikamet ettigi ülkenin dısında bulunan, söz konusu korku sebebiyle ya da kendi kisisel tercihi dısındaki sebeplerle bu ülkeye dönemeyen veya dönmek istemeyen herhangi bir kisiyi kapsar.


Uluslararası Mülteci Örgütü tarafından, bu kurulusun görev süresince alınan sıgınma kararları, bu paragrafın kosullarına uyan kisilerin mülteci statüsü almasını engellemez;


Yukarıdaki A kısmında tanımlanan herhangi bir kisi eger asagıdaki kosullara sahip ise, bu kisinin, Yüksek Komiserligin yetkisi alanı içinde bulunma durumu sona erer:
(a) Uyrugunda oldugu ülkenin korumasına gönüllü olarak tekrar dönmüs; veya
(b) Uyrugunu kaybetmis iken gönüllü olarak geri kazanmıs; veya
(c)Yeni bir uyruk kazanmıs ve yeni uyruguna girdigi ülkenin korumasından yararlanmaya baglamıs; veya
(d) Terk ettigi veya zulüm görme korkusu ile dısında durmayı tercih ettigi ülkeye gönüllü olarak yeniden yerlesmis; veya
(e) Mülteci olarak tanınmasına baglı kosullar ortadan kalkmıs olmasından dolayı, uyrugunda oldugu ülkenin koruması altına girmeyi reddettigini artık kisisel tercihin dısındaki nedenlere dayandıramamaktaysa, yalnızca ekonomik nitelikli nedenler geçerli sayılamaz; veya
(f) Milliyeti olmayan bir kisi olarak, mülteci kabul edilmesine yol açan kosullar ortadan kalktıgı ve eskiden yasamakta bulundugu ülkeye dönme imkanı dogdugu için, o ülkeye dönmemek konusunda kisisel tercihinden baska sebepler ortaya koyamıyorsa;


B. Irkı, dini, milliyeti ve siyasi düsüncesi nedeniyle zulme ugrayacagına dair haklı bir korku duydugu için uyrugunu tasıdıgı ülkenin veya eger milliyeti yoksa, eskiden ikamet ettigi ülkenin dısında bulunan ve geri dönemeyen ya da uyrugunu tasıdıgı ülkenin hükümetinin korumasından yararlanmak veya eger milliyeti yoksa eskiden ikamet ettigi ülkeye dönmek istemeyen her kisiyi kapsar .


7. Yüksek Komiser'in 6. paragrafta tanımlanan yetkileri asagıdaki kisileri kapsamaz:
(a) Birden fazla ülkenin vatandası olup bir önceki paragraflarda tanımlanan sartlar,uyrugunda oldugu tüm ülkeler için geçerli olmayan kisiler; veya
(b) Yasamakta oldugu ülkenin yetkililerince o ülkenin milliyetinin getirdigi hak ve yükümlülükleri elde ettigi kabul edilen kisiler; veya
(c) Birlesmis Milletler'in diger organ veya kurumlarından koruma veya yardım almaya devam edenler; veya
(d) Suçluların iadesi antlasmalarının sartlarına uyan bir suç veya Uluslararası Askeri Mahkeme'nin Londra Tüzügünün VI. maddesinde veya Insan Hakları Evrensel Beyannamesinin 14. Madde, 2. paragrafının sartlarında belirtilen bir suçu isledigini düsünmeye yol açacak ciddi nedenler olan kisiler.


8. Yüksek Komiserlik yetki alanına giren mültecileri koruma görevini asagıdaki sekillerde yerine getirecektir:
(a) Mültecilerin korunmasına iliskin uluslararası antlasmaların onaylanması ve sonuçlandırılmasını saglayarak, basvurulara nezaret ederek ve degisiklik tekliflerini tesvik ederek;
(b) Hükümetler ile özel antlasmalar yapıp mültecilerin durumunu iyilestirerek ve korunmaya ihtiyaç duyanların sayısını azaltmak için tasarlanan önlemlerin hayata geçirilmesini tesvik ederek;
(c) Gönüllü geri dönüsleri veya yeni topluluklara uyum saglamayı tesvik eden hükümetlere ve özel çabalara yardım ederek;
(d) En muhtaç kategorileri dıslamamak suretiyle mültecilerin ülke topraklarına kabulünü tesvik ederek;
(e) Mültecilerin mallarını, özellikle de yeniden yerlesimleri için gerekli olanları, transfer etmelerine izin almak için çaba göstererek;
(f) Hükümetlerden sınırları dahilindeki mültecilerin sayıları ve durumları ile onlarla ilgili kanun ve yönetmelikler hakkında bilgi alarak;
(g) Hükümetler ve ilgili Hükümetler-arası kuruluslar ile yakın temas içinde olarak;
(h) Mülteci sorunlarıyla ilgilenen özel örgütler ile kendisinin en uygun buldugu biçimde temasa geçerek;
(i) Mültecilerin refahı ile ilgili özel kurulusların çabalarının düzenlenmesini kolaylastırarak


9. Yüksek Komiserlik, kendi emrine tahsis edilen kaynakların sınırları içinde, geri dönüsler ve yeniden yerlesmeler dahil olmak üzere, Genel Kurul'un karar verecegi ek faaliyetlerde bulunacaktır.


10. Yüksek Komiser, mültecilere yardım amaçlı aldıgı kamu veya özel kaynakları yönetecek ve bunları böylesi bir yardımı en iyi sekilde kullanacagına inandıgı özel kuruluslar ve eger uygunsa kamu kuruluslarına dagıtacaktır. 

Yüksek Komiser, uygun olmadıgını veya kullanamayacagını düsündügü herhangi bir yardımı reddedebilir.

Yüksek Komiser, Genel Kurul'un ön onayını almaksızın Hükümetlere yönelik veya genel herhangi bir yardım çagrısında bulunmayacaktır.
Yüksek Komiser bu alandaki faaliyetleriyle ilgili bir beyanatı yıllık raporuna dahil edecektir.


11. Yüksek Komiser görüslerini Genel Kurul, Ekonomik ve Sosyal Konsey ve bunların yan organları önünde bildirmeye yetkili kılınacaktır.
Yüksek Komiser, Ekonomik ve Sosyal Kurul aracılıgı ile Genel Kurul'a yıllık rapor verecektir; bu rapor Genel Kurul'un gündeminde ayrı bir konu olarak ele alınacaktır. 


12. Yüksek Komiser çesitli uzman kurulusları isbirligine davet edebilir.


III. BÖLÜM


Örgütlenme ve Mali Kaynaklar


13. Yüksek Komiser, Genel Sekreter'in aday göstermesi üzerine Genel Kurul tarafından seçilecektir. Yüksek Komiser'in görev süresi Genel Sekreter tarafından teklif edilecek ve Genel Kurul tarafından onaylanacaktır. Yüksek Komiser, 1 Ocak 1951 tarihinden itibaren 3 yıllık bir süre için seçilecektir.


14. Yüksek Komiser aynı süre için kendi milliyetinden olmayan bir Yüksek Komiser Yardımcısı atayacaktır.


15.(a) Yüksek Komiserlik Ofisinin personeli, verilen tahsisatın sınırları içinde Yüksek Komiser tarafından atanacak ve bu personel görevini yerine getirirken Yüksek Komiser'e karsı sorumlu olacaktır.
(b) Bu personel, Yüksek Komiserlik Ofisinin amaçlarına kendini adamıs kisiler arasından seçilecektir.
(c) Personelin istihdam sartları, Genel Kurul tarafından kabul edilen personel yönetmeligince belirlenenler olacak ve kurallar Genel Sekreter tarafından resmen ilan edilecektir.
(d) Kosullar, personelin istihdamını ek ödeme yapılmaksızın saglayacak sekilde olusturulabilir.


16. Yüksek Komiser, mültecilerin ikamet ettigi ülke hükümetlerine, buralara temsilci atanmasının gerekligi konusunda danısmalıdır. Bu gerekliligi tanıyan bir ülkeye, o ülkenin Hükümeti tarafından onaylanan bir temsilci atanabilir. Yukarıdakilere baglı olarak aynı temsilci birden fazla ülkede görev yapabilir.


17. Yüksek Komiser ve Genel Sekreter ortak ilgi kaynagı olan konularda irtibat ve danısma için uygun düzenlemeler yapacaklardır.


18. Genel Sekreter, bütçe sınırları dahilinde Yüksek Komiser'e her türlü imkanı saglayacaktır.


19. Yüksek Komiserlik Ofisi Isviçre'nin Cenevre kentinde olacaktır.


20. Yüksek Komiserlik Ofisinin masrafları Birlesmis Milletler bütçesinden karsılanacaktır. Genel Kurul aksine karar vermedikçe Yüksek Komiserlik Ofisinin idari harcamalarının dısında hiçbir harcama Birlesmis Milletler bütçesinden karsılanmayacak ve Yüksek Komiserligin faaliyetlerine baglı tüm diger harcamalar gönüllü bagıslardan karsılanacaktır.


21. Yüksek Komiserlik Ofisi Yönetimi Birlesmis Milletlerin Mali Düzenlemelerine ve Genel Sekreter tarafından resmen açıklanan mali kurallara tabi olacaktır. 


22. Yüksek Komiserligin kaynaklarıyla ilgili muamelelere ait kayıtlar, eger Birlesmis Milletler Hesap Kontrolörü Idare Heyeti kaynakların tahsis edildigi kuruluslardan gelen denetlenmis hesapları kabul ederse, Idare Heyetinin denetimine tabi tutulacaktır. 
Bu tip kaynakların muhafazası ve tahsis edilmesiyle ilgili idari düzenlemeler Birlesmis Milletler'in Mali Düzenlemeleri ve Genel Sekreter'in resmen açıkladıgı kurallara uygun olacak sekilde Yüksek Komiser ve Genel Sekreter arasında kararlastırılacaktır.



  1. 1 Birlesmis Milletler Genel Kurulu, 319 (IV) sayılı ve 3 Aralık 1949 tarihli kararı ile 1 OcakfckLR1951'den itibaren bir Mülteciler Yüksek Komiserligi Ofisini kurmaya karar verdi.fckLRMülteciler Yüksek Komiserligi Ofisi Tüzügü, Genel Kurul tarafından 14 Aralık 1950fckLRtarihinde 428 (V) kararın ekinde kabul edildi. Bu kararda Hükümetler, Ofisin yetkilerifckLRdahilindeki mültecilerle ilgili görevlerini yerine getirmesinde Yüksek Komiserlik ile isbirligifckLRiçinde davranmaya davet edildiler. Bu yönetmelik uyarınca, Yüksek Komiser'in görevi, insanifckLRve sosyal olup kesinlikle siyasi olmayan bir niteliktedir.fckLRYüksek Komiserin görevleri, Tüzükte ve Genel Kurul tarafından daha sonra kabul edilenfckLRçesitli kararlarda tanımlanır. Yüksek Komiserlik Ofisi ile ilgili olarak, Genel Kurul ilefckLREkonomik ve Sosyal Konsey tarafından alınan Kararlar, BMMYK tarafındanfckLRHCR/INF/48/Rev.2 bilgi dokümanında oldugu gibi yayınlanır.fckLRYüksek Komiser, Ekonomik ve Sosyal Konsey aracılıgı ile Genel Kurul'a yıllık rapor verir.fckLRTüzügün 4. maddesi uyarınca Ekonomik ve Sosyal Konsey tarafından Mültecilerle ilgili birfckLRDanısma Komitesi kurulmustur (10 Eylül 1951 tarih ve 393 (XIII) B sayılı Karar). Bu kurulusfckLRdaha sonra Birlesmis Milletler Mülteciler Fonu (UNREF) Yürütme KomitesinefckLRdönüstürülmüstür (21 Ekim 1954 tarihli ve 832 IX sayılı Genel Kurul kararını takibenfckLRçıkarılan 31 Mart 1995 tarihli ve 565(XIX) sayılı Ekonomik ve Sosyal Konsey Kararı). BufckLRkurulusun yerini 1958 tarihinde Yüksek Komiserlik Programının Yürütme Komitesi almıstırfckLR(Genel Kurulun 26 Kasım 1957 tarih ve 1166 (XII), Ekonomik ve Sosyal Konsey'in 30 NisanfckLR1958 tarih ve 672 (XXV) sayılı Kararları). Görev tanımına göre Yürütme Komitesi,fckLRdigerlerinin yanı sıra/inter alia, Yüksek Komiserlik Ofisinin malzeme yardımı programınıfckLRonaylar ve programa nezaret eder; ayrıca Yüksek Komiserlige kendi istegi üzerinefckLRYönetmelige göre belirlenen görevleri içinde tavsiyelerde bulunur. Yürütme KomitesifckLRbaslangıçta 24 ülkeden olusuyordu. Genel Kurul'un 12 Aralık 1963 tarih ve 1958 (XVIII)fckLRsayılı kararı ile üye sayısı 30'a yükseltildi. 11 Aralık 1967 tarihinde de 2294(XXII) sayılı yenifckLRbir karar ile mümkün olan en genis cografi temsili saglamak üzere 31'e çıkarılmıstır. OfisfckLRbaslangıçta 3 yıllık bir dönem için kurulmustur ( Yönetmelik 5. paragraf). 23 Ekim 1953fckLRtarihli ve 727 (VIII) sayılı, 26 Kasım 1957 tarih ve 1165 (XII) sayılı, 7 Aralık 1962 tarih vefckLR1783 (XVII) sayılı,11 Aralık 1967 tarih ve 2294 (XXII) sayılı, 12 Aralık 1972 tarih ve 2957fckLR(XXVII) sayılı ve 8 Aralık 1977 tarih ve 32/68 sayılı kararları ile Ofisin görev süresi, ilki 31fckLRAralık 1983'te biten ve birbirini takip eden 5 yıllık dönemler için uzatılmıstır.
  2. Tüzükçe tanımlanan mültecilere ek olarak, yıllar içinde, mülteci benzeri durumlarda, YüksekfckLRKomiser’in ilgisi ve daha sonraki Genel Kurul ve EKOSOK kararlarına uygun koþullardafckLRbulunan kiþilerden oluþan diğer kategorileri de kapsar.