A.K. İnsan Hakları Komiseri - Siyasi Sığınmacıların ve Mültecilerin İnsan Hakları (Türkiye) sayfasının kaynağını görüntüle

&nbsp;[[Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri]] Thomas Hammarberg tarafından Ekim 2009'da yayınlanan "Siyasi Sığınmacıların ve Mültecilerin İnsan Hakları" başlıklı raporun özet bölümünü aşağıda bulabilirsiniz. 



Raporun Türkçe tam metnini pdf formatında indirmek için [[Media:Akhamm.pdf|tıklayınız]]. 



Siyasi Sığınmacıların ve Mültecilerin İnsan Hakları. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Thomas Hammarberg; Ekim 2009 

<br> 

----

<br> 

'''Özet''' 

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Thomas Hammarberg ve beraberindeki heyet, 28 Haziran – 3 Temmuz 2009 tarihleri arasında Türkiye’yi ziyaret etmistir. Ziyareti süresince Komiser Hammarberg, ulusal ve yerel yönetim yetkilileriyle, uluslararası kuruluslar ve sivil toplum kuruluslarıyla, sığınmacıların ve mültecilerin mevcut durumları da dahil olmak üzere, bazı insan hakları konularını ele almıs, gözaltı merkezleri dahil olmak üzere ilgili kurumları ziyaret etmistir. 



Raporda asağıdaki ana konular üzerinde durulmaktadır: 

1. ''Türkiye’deki sığınmacıların ve mültecilerin mevcut durumunun Avrupa hukuku ve uluslararası hukuk çerçevesinde incelenmesi:'' Karma göç akımlarının giderek artması sonucunda Türkiye’nin karsı karsıya kaldığı çesitli zorluklar ve baskı nedeniyle yetkili makamların bu güçlüklerin üstesinden gelinmesinde yardımcı olacak yeni yasal mevzuatın benimsenmesinde istekli olmaları, Komiser tarafından takdirle karsılanmıstır. Komiser, Avrupa toplumunu ve uluslararası camiayı bu konuda Türkiye’ye destek vermeye davet etmektedir. Komiser, yetkilileri, Birlesmis Milletlerin Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Sözlesmesi’nde yer alan coğrafi sınırlamaları en yakın zamanda kaldırmaya davet etmekte; sığınmacı ve mülteci tanımlarının, yerel bağlamda, uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesini önermektedir. İnsan Hakları Komiseri, sığınma ve iltica prosedürlerinin etkili bir sekilde uygulanmasına engel teskil eden bazı hukuki bosluklara dikkat çekmekte, özellikle de sınır kapılarındaki görevlileri daha iyi eğiterek, karma göç akımının daha baslangıcında, sığınmacıların daha iyi ve süratle tespit edilmesini mümkün kılacak bir sistemin uygulanmasını önermektedir. 



2.''Mevcut yasal mevzuat çerçevesinde sığınmacı ve mültecilerin korunması:'' Sorunlu bölgelerden gelip göç ettikleri yerlerde yıllarca kalan yabancı uyrukluların belirsiz konumları hakkındaki endiselerini belirten Komiser, Türk yetkililere, Birlesmis Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile ve söz konusu gruplarla ve bunların temsilcileriyle isbirliği yapılarak, bu grupların konumuna iliskin acil, istikrarlı insani çözümler getirilmesini, ve bu kisilerin çocuklarının haklarının tam ve etkili bir sekilde korunmasının teminini önermektedir. Bireysel iltica talep hakkının kullanılmasında ve mültecilik statüsü elde etmede daha sağlam teminatlara ihtiyaç olduğundan, Komiser, güvenilir bir mense ülke bilgi sisteminin kurulmasını, ve bir basvurunun esası hakkında karara varmadan önce, kaliteli bilgi ve tercümanlık hizmetlerinin her zaman sağlanmasını temin edecek kapsamlı bir hukuki yardım programının ve bunlara iliskin gerekli teminatların yürürlüğe sokulmasını önermektedir. Verilen kararların temyiz edilmesine iliskin usullerle ilgili olaraksa, Komiser bu usullerde, eksiksiz bir adli sürecin, hukuken ve fiilen yetkili yerel mahkemelerce yürütülmesini sağlayacak sekilde reforma gidilmesini, geri dönmeye zorlanmaları halinde hayatları yada özgürlükleri ciddi tehdit altına girecek göçmenler için erteleyici, yürütmeyi durduran hükümler konmasını önermektedir. Hızlandırılmıs iltica prosedürlerinde de, normal prosedürler sırasında gözetilen insan haklarını koruma standartlarının uygulanması gerektiğini vurgulayan Komiser, yetkili makamların, mevcut hızlandırılmıs prosedürleri ve uygulamalarını, Avrupa Konseyinin konuya iliskin standartlarını esas alarak yeniden gözden geçirip değerlendirmelerini önermektedir. Gözaltı merkezleri, havaalanları ve kara sınır kapılarında iltica prosedürlerine erisimin her zaman sağlanmadığı konusundaki endiselerini belirterek, sınır kapılarında görev yapan memurlara kesin ve açık talimatlar verilmesini ve bu çalısanların konuyla ilgili olarak iyi eğitilmesini, dolayısıyla, sınıra ulasan muhtemel sığınmacılara ne gibi hakları olduğunu gereğince anlatabilmelerinin sağlanmasını önermektedir. 



3.''BMMYK ile isbirliği:'' Türkiye’nin BMMYK ile uzun süredir devam eden isbirliğini göz önüne alarak Komiser, Türkiye’nin resmi bir evsahibi ülke anlasması yapmasını, Türkiye dısında BMMYK tarafından mülteci statüsü verilmis kisiler hakkında yeni bir prosedürün yürürlüğe konmasına dair mevcut uygulamaların gözden geçirilmesini kuvvetle desteklemektedir. Ayrıca, BMMYK’nın görüsmek istediği her kisi için ayrı ayrı bakanlık kararı gerektiren mevcut sistemde, BMMYK’nın idari gözaltı yerlerine süratle ulasabilmesini temin edecek sekilde bir reforma gidilmesini önermektedir. 



4. ''Avrupalı olmayan kayıtlı geçici sığınmacıların kabulü ve yasam kosulları:'' Komiser, çesitli kabul merkezleri olusturmak üzere atılan adımları olumlu karsılarken, sığınmacılara insan onuruna uygun yasam standartlarının sağlanabilmesi için bu projenin hızla hayata geçirilmesini önermektedir. Bu arada, Türk yetkililerden, sağlık hizmetlerine erisimde bildirilen eksikliklerin süratle giderilmesini acilen talep etmektedir. Sığınmacıların istismara karsı daha iyi korunabilmesi amacıyla ve su andaki barınma ve kabul kapasitesinin yetersizliğini de göz önüne alarak Komiser, çalısma izni verilmesinde mevcut kısıtlayıcı uygulamaların gözden geçirilmesini ve değistirilmesini önermektedir. 



5.''İdari gözaltı:'' Ziyaret ettiği gözaltı merkezlerindeki yasam kosullarının iyilestirilmesi konusunda Türk yetkililerin gayretlerini memnuniyetle karsılayan Komiser’in, diğer gözaltı yerleri hakkında bildirilen ciddi eksiklikler hakkında endiseleri sürmektedir. Komiser, yetkililerden, alıkonan tüm gözaltındaki sığınmacılar için insanca yasama kosullarının sağlanmasını, gözaltının istisnai bir durum olarak kabul edilmesini ve bu sürenin belirli amaçlar için kullanılıp mümkün olduğunca kısa tutulmasını önermektedir. Komiser, geri dönüslerin ve dolayısıyla salıverilmenin, seyahat masrafları için yeterli kaynak olmaması nedeniyle geciktirilmemesini, bu giderlerin yerel veya bölgesel yönetimlerin bütçelerinden ayrı olusturulacak bir bütçeden sağlanmasını önermektedir. Ayrıca, yetkilileri, sığınmacıları, tutuklanmaları ve gözaltında bulunma nedenleri de dahil olmak üzere anlayacakları bir dilde süratle bilgilendirmeye; gözaltıyla ilgili yargı denetiminin derhal baslatılmasına; ve Birlesmis Milletler İskence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dısı ya da Asağılayıcı Muamele yada Cezaya Karsı Sözlesmenin Đhtiyari Protokolünü (OP-CAT) bir an önce onaylayıp yürürlüğe koymaya davet etmektedir. 



6. ''Sığınmacı ve mültecilerin zorla geri dönüslerine iliskin konular:'' Komiser, 2008 yılında Irak ve İran sınırlarında zorla geri gönderme vakalarında bildirilen artısa ve bu vakalarla ilgili gerekli sorusturmanın yapılmamıs olduğu iddialarına dikkat çekmekte ve bu konudaki endiselerini bildirmektedir. Komiser, Türk yetkililerin, mültecileri ‘geri göndermeme’ (non-refoulement) ilkesi konusunda gösterdiği kararlılıktan memnuniyet duymakta ve özellikle de ülkeye giris noktalarında bu ilkeyi daha da etkili bir sekilde uygulamaya davet etmektedir. Sınırdaki görevlileri ilgilendiren talimatların iyilestirilmesini ve bu kisilerin eğitilmelerini; ve insan hakları ihlali iddialarıyla ilgili etkili sorusturma yapılmasını önermektedir. Komiser Türk yetkilileri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Đçtüzüğü’nün 39. Maddesine dayanarak sınır dısı edilmeleri durdurulan bir grup İranlı mültecinin gözaltına alınmaları vakasını acilen gözden geçirmeye davet etmektedir. Ayrıca, Avrupa Đnsan Hakları Sözlesmesi’nin, diğer ilkelerin yanısıra, yabancıların topluca sınırdısı edilmelerini yasaklayan 4 sayılı Protokolünün acilen onaylanmasını önermektedir. 



7. ''Özellikle korunmaya muhtaç gruplar:'' Refakatsiz sığınmacı çocuklara Türkiye’nin gösterdiği özel ilgiden memnuniyet duyduğunu belirten Komiser, Türk yetkililerin çocukların yasını saptarken, süphenin ilgili lehine yorumlanması ilkesine dikkat etmelerini, böylece bütün sığınmacı çocukların devlet hizmetlerinden yararlanmasının teminini önermektedir. Đltica prosedürünün, özellikle çocuklar için, hızlı bir sekilde yürütülmesinin gerekliliğini öngören Komiser, çocukların anlayacakları bir dilde doğru, süratle ve düzenli bir sekilde bilgilendirilmelerini ve her bir çocuk için bir hami tayin edilmesini önermektedir. Tıbbi hizmetlerde ve eğitimde bildirilen aksaklıkların sistematik olarak ele alınmasını; ve iltica hukuku ve politikasında yer alan, sığınmacı çocukların çıkarlarının en iyi sekilde korunması ilkesinin yürürlüğe konup etkili bir sekilde uygulanmasını önermektedir. Komiser, LGBT (lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel) sığınmacıların güvenliğinin arttırılması için toplumun genelde bilinçlendirilmesi, polislere ve iltica isleriyle ilgili memurlara özel eğitim verilmesi gibi daha fazla önlemlere ihtiyaç olduğuna dikkat çekmektedir. Türk yetkililerin insan ticaretine karsı sürdürdüğü mücadeleyi memnuniyetle karsılayan Komiser, yeni eylem planının bir an önce benimsenmesini, bilhassa ülkeye giris noktalarında (havaalanları, kara sınır kapıları) mülteciler arasında mağdurların daha iyi teshis edilebilmesine dikkat edilmesinin yanısıra, bu alanda görev yapan polislerin daha iyi eğitilmelerini ve 19 Mart 2009 tarihinde imzalanan, İnsan Ticaretine Karsı Avrupa Konseyi Sözlesmesi’nin süratle onaylanmasını önermektedir. 



8. ''Mültecilerin korunması ve desteklenmesinde sivil toplumun rolü:'' Çok sayıda sivil toplum kurulusunun sığınmacı ve mülteci haklarının korunmasında faal rol almasını memnuniyetle karsılayan Komiser, sivil toplum kuruluslarının bu faaliyetlerde daha da proaktif bir biçimde rol almaları, ve böylece, özellikle yeni iltica yasasını ve ulusal insan hakları kurumunun çerçevesini hazırlarken bilgi ve birikimlerini bu yönde kullanmaları için yetkilileri daha da özendirici olmaya davet etmektedir. Komiserin bir baska önerisi de, personelin daha ileri seviyede eğitimlerine temel olusturmak üzere insan haklarına iliskin Avrupa Konseyi belgelerinin Türkçe çevirilerinin genis çapta dağıtılmasıdır.

<br>Bu Rapor, Komiser’in vardığı sonuçlar ve önerileri ile son bulmaktadır.

<br>Türk yetkililerin yorumları ise Rapor’un sonuna eklenmistir. 



{{Raporlar}}



[[Category:Rapor_(Türkiye)]][[Category:Raporlar_(2009)]]